საქართველოში ათასობით ადამიანი აზარტულ თამაშს ჯერ კიდევ სკოლის ასაკში იწყებს. მიუხედავად შეზღუდვებისა, თამაშების ინდუსტრია მილიარდებს ატრიალებს და სწრაფად იზრდება. ამ ბუმს თავის ფასი აქვს: მოზარდები, რომლებიც თამაშს 10 წლიდან იწყებენ, და ზრდასრულები, რომლებიც დამოკიდებულებას ებრძვიან.

დათო მე-8 კლასში იყო, როცა პირველად დადო ფსონი ტოტალიზატორში. აზარტულმა თამაშებმა ის 13 წლისა ჩაითრია და ასე გაგრძელდა თითქმის 15 წელიწადი. მთელი ამ ხნის განმავლობაში საკუთარ თავს მუდმივად იმას ჰპირდებოდა, რომ აღარასოდეს ითამაშებდა, მაგრამ მეორე დღეს ყველაფერი ძველებურად გრძელდებოდა.

“როცა ვიგებდი, მაშინაც უბედურად ვგრძნობდი თავს. ბოლოს იმდენად რთული პერიოდი დამიდგა, ნივთიერებებითა და პრეპარატებით მიწევდა თავი გამებრუებინა, რადგან გაუსაძლისი გახდა ჩემი ცხოვრება”, - გვიყვება დათო, რომელმაც გვთხოვა, მისი ნამდვილი სახელი არ გაგვემხილა.

ახლა ის 31 წლისაა და იხსენებს, რომ მთელი ამ წლების განმავლობაში თამაშის მეტი არაფერი აინტერესებდა, არც სწავლა, არც კარიერა, თუმცა სულ იმაზე ფიქრობდა როგორ დაენებებინა თავი ლუდომანიისთვის. ამ გზების ძიებაში, შემთხვევით სოციალურ ქსელში ვიდეოს წააწყდა, სადაც ყოფილი თამაშდამოკიდებული ამბობდა: “თამაშზე დამოკიდებულება, მისი ბრალი არ არისო”.

„თითქოს რაღაცა ლოდი მომეხსნა და გამიჩნდა სურვილი მეკითხა ამ ადამიანისთვის, რას გულისხმობდა ამ ფრაზაში, იმიტომ რომ თამაშის გამო დანაშაულის შეგრძნება სულ თან დამდევდა და უფრო და უფრო იზრდებოდა”, - ამბობს დათო.

ბევრნაირი შეზღუდვის მიუხედავად საქართველოში აზარტული თამაშების სხვადასხვა ონლაინპლატფორმაზე ერთ მილიონზე მეტი ადამიანია რეგისტრირებული. ამ მონაცემების მიხედვით, ყოველ მესამეს აზარტული თამაშების ანგარიში აქვს. დაახლოებით, 400 000 ადამიანი კი თამაშდამოკიდებულია.

გაეროს ბავშვთა ფონდის 2022 წელს გამოქვეყნებული ანგარიშის მიხედვით, ყოველი მე-10 მოზარდი ამბობს, რომ სხვადასხვა სიხშირით თამაშობს აზარტულ თამაშებს. მოზარდების 22%-ის თქმით, აზარტული თამაშები დაიწყო 11 წლისამ ან უფრო პატარამ. უმრავლესობამ კი (78%-მა) თამაში 12 წლის ასაკში ან უფრო გვიან დაიწყო. მოზარდების 22%, ვინც აზარტულ თამაშებს თამაშობს, ამბობს, რომ აქვს დეპრესია, ხოლო 2%-ს უცდია თავის დაზიანება.

საქართველოში ონლაინკაზინოს ინდუსტრიის განვითარება 2000-იანი წლებში ინტერნეტის გავრცელებასთან ერთად დაიწყო. ამას ხელი შეუწყო ლიბერალურმა ეკონომიკურმა რეფორმებმა - მსუბუქმა რეგულაციებმა და სათამაშო ბიზნესის ლიცენზიების აღების სიიოლემ. თბილისის გარდა, შავიზღვისპირა ბათუმიც სწრაფად გახდა კაზინოების ცენტრი, ქალაქი კლიენტებს ძირითადად მეზობელი თურქეთიდან იზიდავდა, სადაც აზარტული თამაშები აკრძალულია.

ქართულმა კომპანიებმა, მათ შორის „აჭარაბეთმა“ — რომელიც 1998 წელს დაარსდა, როგორც სპორტულ ფსონებზე მომუშავე კომპანია და მოგვიანებით "ონლაინ" გადაინაცვლა — დაიწყეს ონლაინკაზინოების პლატფორმების განვითარება. იმ პერიოდში ჯერ კიდევ არ მუშაობდა მკაცრი რეგულაციები, რაც ონლაინკაზინოს ბაზარს თავისუფლად განვითარების შესაძლებლობას აძლევდა.

2010-იანი წლებისთვის, კომპანიები - „აჭარაბეთი“, „კრისტალბეთი“, „ბეთლაივი“ და „ევროპაბეთი“, ონლაინკაზინოების ინდუსტრიის წამყვან მოთამაშეებად იქცნენ.

ონლაინთამაშებს პოპულარობა მოუტანა ხელმისაწვდომობამ, აგრესიულმა სარეკლამო კამპანიამ და თამაში სპორტულ ფსონებთან დაკავშირებამ. საქართველოს ლიბერალურმა კანონმდებლობამ, დაბალმა გადასახადებმა და ბევრმა რეკლამამ კი ხელი შეუწყო ონლაინკაზინოების ბუმს.

თუმცა ინდუსტრიის ნამდვილი აფეთქება მობილურზე ადაპტირებულმა პლატფორმებმა გამოიწვია, რომლებიც მომხმარებლებს სთავაზობდა სპორტულ ფსონებს ფეხბურთზე, კალათბურთზე, კრიკეტსა და სხვა თამაშებზე, ასევე ტრადიციულ მაგიდის თამაშებს, სლოტებსა და პოკერს.

2020 წელსაც კი, როდესაც პანდემიის გამო საქართველოს ეკონომიკა მნიშვნელოვნად შემცირდა და კაზინოები დროებით დაიხურა, აზარტული თამაშების სექტორი წინა წელთან შედარებით 23%-ით გაიზარდა - კომპანიებს, რომლებიც "ონლაინ" მუშაობდნენ ფიზიკურმა შეზღუდვებმა დარტყმა ვერ მიაყენა, უფრო კი, პირიქით მოხდა.

მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო წლებში საქართველოს მთავრობამ აზარტული თამაშების რეგულაცია გაამკაცრა, ეს ინდუსტრია მაინც იზრდება. 2022 წელს მინიმალური ასაკი, რომელიც საჭიროა სათამაშოდ, 18-დან 25 წლამდე აიწია. აკრძალვის დარღვევისთვის 10 000 ლარის ჯარიმაა დაწესებული, განმეორებითი შემთხვევისას კი – 20 000 ლარი.

თამაში სრულად აეკრძალათ საჯარო სექტორში დასაქმებულებსა და სოციალურად დაუცველებს. თითქმის სრულად აიკრძალა სათამაშო ბიზნესის რეკლამა. გაიზარდა კომპანიებისთვის დაწესებული გადასახადებიც.

გარდა ამისა, შეიქმნა ე.წ. „შავი სია“, რომელიც უზღუდავს სიაში მყოფს წვდომას აზარტულ თამაშებზე – როგორც ონლაინპლატფორმებზე, ისე ფიზიკურ კაზინოებში. აკრძალვები ეხებათ თამაშდამოკიდებულებსა და სოციალურად დაუცველი სტატუსის მქონეებს.

“კანონში პრობლემა არ გვაქვს, პრობლემაა მისი აღსრულება. ევროპაში ჩვენი საკანონმდებლო ბაზა ერთ-ერთი ყველაზე მკაცრია, მაგრამ შედეგის მომცემი არ არის.

მაგალითად, ბრიტანეთში მარეგულირებელი ორგანო სრულად იღებს პასუხისმგებლობას პრობლემის მოგვარებაზე და მუშაობს პრევენციისა და რეაბილიტაციის მიმართულებით.

შეზღუდვებს თუ არ დავაწიეთ სოციალური კამპანია, მხოლოდ შეზღუდვები არ იძლევა სწორ ეფექტს”, - ამბობს გაეროს ბავშვთა ფონდის ექსპერტი გუგა ბესელია. ის თამაშდამოკიდებულების საკითხს სწავლობს.

საქსტატის მონაცემებით, 2025 წლის პირველ კვარტალში საქართველოში კერძო სექტორის ბრუნვამ 55.9 მილიარდ ლარს მიაღწია, რაც 2024 წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 14.5%-იანი ზრდაა. ბრუნვით ყველაზე მსხვილი სფერო აზარტული თამაშები გახდა — სექტორის ბრუნვამ 20.1 მილიარდი ლარი შეადგინა, რითაც მან ვაჭრობის დარგიც კი უკან მოიტოვა. მხოლოდ ამ სფეროში ბრუნვა წელიწადში 22%-ით არის გაზრდილი.

Finspot-ის მონაცემებით, 2023 წლისთვის ქვეყნის ყველაზე დიდი, აზარტული ონლაინთამაშების კომპანია Crystalbet-ია, რომლის შემოსავალმაც ₾448 მილიონს მიაღწია — ეს 72%-ით მეტი, ვიდრე 2019 წელს (₾260 მილიონი).

შემოსავლებით მეორე და მესამე ადგილებზე Adjarabet და Crocobet-ია, ₾404 და ₾339 მილიონი შემოსავლით წელიწადში. Betlive-ის, Leaderbet-ის და Europebet-ის შემოსავლები კი დაახლოებით ₾165-₾175 მილიონის ფარგლებში მერყეობს.

2023 წელს ამ ექვსმა ექვსმა წამყვანმა კომპანიამ ჯამში ₾122 მილიონი დახარჯა რეკლამასა და მარკეტინგზე.

„როცა “ევოლუშენ ჯორჯიაში” მუშაობა დავიწყე, ძალიან ვგულშემატკივრობდი მოთამაშეებს და გულწრფელად განვიცდიდი, როცა აგებდნენ, მაგრამ ერთი-ორი თვის შემდეგ საერთოდ აღარ ინტერესდები, რომ ეკრანს მიღმა ნამდვილი ადამიანია”, - ამბობს “ევოლუშენ საქართველოს” ყოფილი თანამშრომელი თამარ ანსიანი.

კაზინოს ტრანსლაციის სერვისების მიმწოდებელი Evolution Georgia არის Evolution Gaming-ის შვილობილი კომპანია, რომელიც ლაივკაზინოების ბიზნესში თავს გლობალურ ლიდერად თვლის. Evolution Georgia 2017 წელს დაარსდა თბილისში და მნიშვნელოვანი როლი აქვს Evolution-ის გლობალურ ოპერაციებში.

"ევოლუშენ ჯორჯიამ“ პირველი ლაივტრანსლაცია „ბლექჯეკით“ 2018 წელს დაიწყო სამი მაგიდით, 2023 წლის ბოლოსთვის კი 602 მაგიდაზე თამაშობდნენ ერთდროულად. მსოფლიოს ყველა კუთხეში, 24 საათი, კვირაში 7 დღე.

2024 წელს შვედურ „ევოლუშენ გეიმინგის“ შემოსავალი 2024 წლის პირველ კვარტალში 501,5 მილიონი ევრო იყო, წინა წელთან შედარებით თითქმის 17%-ით მეტი.

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მონაცემებით, აზარტული თამაშები საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის პრობლემის ნაწილი ხდება მიუხედავად იმისა, რომ ბევრისთვის აზარტული თამაშები მხოლოდ გართობის ერთ-ერთი ფორმაა, სხვებისთვის ის შეიძლება კომპულსიურ ქცევაში გადაიზარდოს დამანგრეველი შედეგებით.

ფსიქოლოგები განმარტავენ, რომ აზარტულ თამაშებს შეუძლიათ „ტვინის ჯილდოს სისტემის“ გააქტიურება ნარკოტიკების ან ალკოჰოლის მსგავსად, რაც აძლიერებს სარისკო ქცევას და ართულებს მის შეწყვეტას.

მკაცრი რეგულაციების მიუხედავად, აზარტული თამაშების ინდუსტრიის გავლენა არ შემცირებულა. მთავარი გამოწვევა შეზღუდვების ეფექტიანი აღსრულებაა. სპეციალისტების აზრით, საჭიროა არა მხოლოდ შეზღუდვები, არამედ პრევენციული კამპანიებიც და ძლიერი მარეგულირებელი ორგანოს ჩართულობა.

თუ ხართ აზარტული თამაშებზე დამოკიდებული და დახმარება გჭირდებათ, დარეკეთ ფსიქოსოციალური სარეაბილიტაციო, საკონსულტაციო ცენტრის ნომერზე: 596 03 60 60.