საქართველოში, სადაც ერთი ხელისუფლება პოლიციის რეფორმით ამაყობდა, მეორე კი საპოლიციო სისტემის სისასტიკის მოსპობის დაპირებით მოვიდა მთავრობაში, უფრო და უფრო მკაფიოდ იკვეთება სურათი, რომელშიც პოლიცია დანაშაულზე მეტად ხელისუფლებით უკმაყოფილო მოქალაქეებს ებრძვის.
პოლიტიკის არაერთი კომენტატორის აზრით, დღეს ქართული პოლიცია "ოცნების" მთავარი საყრდენი და იარაღია ავტოკრატიის მშენებლობის გზაზე. გაზრდილი ხელფასები, უპრეცედენტოდ მაღალი პრემიები და პოლიციაში მუშაობის დაწყების სიმარტივე ბევრს იზიდავს, პოლიციელების ჩადენილი დანაშაულების გამოუძიებლობა კი დაცულობის გარანტიებს იძლევა.
- ბევრმა კამერამ გადაიღო, როგორ ეპარება უკნიდან პოლიციელი და თმებს ქაჩავს 20 წლის სტუდენტ გოგოს, რომელიც დაკავებულ დემონსტრანტს ეჭიდება. ჟურნალისტები დაადგენენ, რომ ის როინ მესხია. სტუდენტი კი ჩივილს არ აპირებს - არ ენდობა არც გამოძიებას და არც სასამართლოს. ეს ამბავი 21 აპრილს, აღდგომის მეორე დღეს, პარლამენტის წინ მოხდა, როცა მოქალაქეები აპროტესტებდნენ წინა ღამეს სამი დემონსტრანტის დაკავებას - 24 აპრილს როინ მესხი შინაგან საქმეთა მინისტრის მოადგილედ ინიშნება.
- კაცი სამოქალაქო ტანსაცმელში, ხელზე სამკლავურით, რომელსაც Police აწერია, რუსთაველზე მოქალაქეს აკავებს - დაკავებულ ლევან ზაზაძეს მოსამართლე კახა ჩაგუნავა 12-დღიან პატიმრობას შეუფარდებს. ის დაკავებისას ტროტუარზე იდგა რამდენიმე ათეულ ადამიანთან ერთად, ხალხი “ქართული ოცნების” მიმართ პროტესტის გამოსახატავად შეიკრიბა. ესეც 21 აპრილის ამბავია - ამ დღეს პარლამენტთან კიდევ ორი ადამიანი დააკავეს.
- “გადი აქედან, რას მიდგები აქ”, - ეუბნება 22 აპრილს პოლიციელის მანქანიდან პატრული ქალს, რომელიც მას აჩვენებს ბანერს წარწერით: ”თმას თუ მომქაჩავ, მოგითრევ!” ამ პოლიციელმა ერთ-ერთ საპროტესტო აქციაზე გამოლაპარაკებისას გვითხრა: “ყველა ხელისუფლების დროს მიმუშავია პოლიციაში, ასეთი კარგი მთავრობა არასოდეს არ გვყოლია."
- 23 აპრილს პარტია “ახლის” პრესმდივან მირანდა ბაღათურიას პოლიციის ერთ-ერთი სამმართველოდან აცნობეს, რომ პოლიციელ მირიან ქავთარაძის შეურაცხყოფას ედავებიან. შეურაცხყოფად პოლიცია მიიჩნევს facebook-ზე სასამართლოში გადაღებული ვიდეოს გავრცელებას, რომელშიც მოქალაქეები ხმამაღლა უყვირიან და აგინებენ მირიან ქავთარაძეს, საბა სხვიტარიძის საქმის ერთ-ერთ მოწმეს.
ეს ბოლოდროინდელი ამბები ცალკეული შემთხვევები არ არის, ბოლო თვეებში პოლიციელების მიერ მოქალაქეების დასჯა და დამცირება ნორმალიზებულიც კი გახდა. პოლიცია პოლიტიკაზე ედავება დემონსტრანტებს, არ მალავს საპროტესტო აქციების მონაწილეების მიმართ უპატივცემულო, დამცინავ და შეურაცხმყოფელ დამოკიდებულებას და ყველა ღონეს ხმარობს შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლებისთვის განკუთვნილი საჯარო სივრცეების შესავიწროებლად.
“ეს დემონსტრაციული ძალადობა, სახეში ცემა, ადამიანების წამება, რაც ჩვენ ვნახეთ ჯერ კიდევ 2024 წლის ნოემბერ-დეკემბერში და წინა პერიოდშიც შედარებით ეპიზოდურად, ნამდვილად ახალია და ამას ემატება დრაკონული კანონები და კოლოსალური ჯარიმები, რომლებიც რეალურ საშუალო ხელფასს ლამის 8-ჯერ აღემატება”, - ეუბნება რადიო თავისუფლებას ლაშა ჩხარტიშვილი, "ლეიბორისტული პარტიის" უფლებადაცვითი ცენტრის ხელმძღვანელი, რომელსაც შეკრებისა და მანიფესტაციის უფლებების დაცვის რეალიზაციისთვის ბრძოლის მრავალწლიანი გამოცდილება აქვს.
ლაშა როგორც "ქართული ოცნების", ისე მისი წინამორბედი "ნაციონალური მოძრაობის" ხელისუფლების დროს არაერთხელ დააკავეს და დააჯარიმეს. ხელისუფლების ოპონენტი, ჯამში 22 ჯარიმისა და 14 ადმინისტრაციული პატიმრობის შემდეგ, ახლა კიდევ ერთ პატიმრობას ელოდება.
შინაგან საქმეთა სამინისტრო პოლიციის დაუმორჩილებლობისა და შეურაცხყოფისთვის მის დაპატიმრებას ითხოვს. ლაშა ჩხარტიშვილი თავის სასარგებლო გადაწყვეტილებას არ ელოდება, მის საქმეზე გადაწყვეტილება ესტონეთის და ლიეტუვის მიერ სანქცირებულმა მოსამართლე ზვიად ცეკვავამ უნდა გამოიტანოს. ლაშამ ის უკვე გააფრთხილა, რომ არის ერთადერთი მომვლელი მძიმედ ავადმყოფი დედისა, რომლისთვისაც მისი პატიმრობა შეიძლება ფატალურად დასრულდეს.
“სამჯერ მაქვს სტრასბურგის სასამართლო მოგებული - ორჯერ სააკაშვილის და ერთხელ "ოცნების" ხელისუფლებაში ყოფნისას. ამ საქმესაც აუცილებლად მოვიგებ. არც სისტემა შეცვლილა და არც მთავარი პერსონაჟები. ყველაზე მძიმე დანაშაულების მონაწილეები და ყველაზე მძიმე დავალებების შემსრულებლები, იქნება ეს ხარება [ზვიად ხარაზიშვილი, გდდ-ს ხელმძღვანელი] თუ ლევან მურუსიძე, ისევ ადგილზე არიან”, - ამბობს ლაშა. ბოლო შემთხვევა, რომელზეც მან ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში საქართველოს მოუგო, 2019 წელს ეროვნულ ბიბლიოთეკასთან რამდენიმე მარცვალი ლობიოს ჰაერში აყრისთვის დაკავებას შეეხებოდა.
ოფიციალური სტატისტიკით, 2020 წლის შემდეგ თითქმის გაორმაგებულია იმ ადამიანების რაოდენობა, რომლებიც წინასწარი დაკავების იზოლატორში ხვდებიან. გაზრდილია ადმინისტრაციული სამართალდარღვევებისთვის დაკავებულთა რიცხვიც. მხოლოდ 2024 წელს 668 ადამიანმა გაატარა ხუთი დღე იზოლატორში, 639-ს კი 10-დღიანი პატიმრობა მოუწია. 2019 წელს ეს მაჩვენებელი ბევრად დაბალი იყო - 10-დღიანი პატიმრობა მხოლოდ 43-ს ადამიანს ჰქონდა შეფარდებული.
“პოლიციისგან დაცვა გახდა საჭირო, მათ შორის ჩვენთვისაც, ჟურნალისტებისთვისაც. დაუსჯელობის განცდა აქვთ, იციან, რომ თუკი კანონს დაარღვევენ, ამაზე პასუხს არავინ მოსთხოვს”, - გვეუბნება ჟურნალისტი, OC Media-ს ერთ-ერთი დამფუძნებელი და რედაქტორი, ფოტოგრაფი მარიამ ნიკურაძე. ის საპროტესტო აქციებს საქართველოში თითქმის 15 წელია აშუქებს - ბოლო წლებში არაერთხელ დაშავდა პროტესტის გაშუქებისას, დაუზიანდა რამდენიმე კამერაც. ძველ პრობლემებს ბოლო თვეებში ახალი თავის ტკივილი დაემატა - მარიამი აქციებზე ჟურნალისტური საქმიანობისას 4-ჯერ დააჯარიმეს 5 000-5 000 ლარით - პოლიცია გზის გადაკეტვას და დაუმორჩილებლობას ედავება.
ბოლო თვეების განმავლობაში ათობით ჟურნალისტი დაჯარიმდა რუსთაველზე გამართულ აქციებზე ყოფნის გამო - ეს სიახლეა, მედიის წარმომადგენლები ველზე მოწყვლადნი გახდნენ არა მხოლოდ ფიზიკური თავდასხმებისა და ძალადობისგან, არამედ ფულადი ჯარიმებისგან.
სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურში, რომელიც პოლიციელების ჩადენილ დანაშაულებს იძიებს, რადიო თავისუფლებას ვერ ეუბნებიან, ამ დროისთვის რამდენ საქმეს იძიებენ. ამავე სამსახურის 2024 წლის ანგარიშის მიხედვით, მხოლოდ გასულ წელს:
- სამართალდამცავი ორგანოს წარმომადგენლის/საჯარო მოხელის მიერ ჩადენილ სავარაუდო დანაშაულებზე 2 124 შეტყობინება მიიღეს.
- შეტყობინებების 40%-ში მოქალაქეები სამართალდამცველების მხრიდან ძალადობას და არასათანადო მოპყრობას უჩიოდნენ. ძალადობის ადგილად მოქალაქეებმა 400-ზე მეტ შემთხვევაში ქუჩა დაასახელეს.
- სისხლისსამართლებრივი დევნა სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა მხოლოდ 31 სამართალდამცველის მიმართ დაიწყო - ეს ორჯერ ნაკლებია, ვიდრე მოქალაქეების წინააღმდეგ დაწყებული სისხლისსამართლებრივი დევნის მაჩვენებელი.
- სამართალდამცველებიდან, რომელთა წინააღმდეგაც სისხლისსამართლებრივი დევნა დაიწყო სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა, ცხრა იყო შსს-ის დაცვის პოლიციის დეპარტამენტის თანამშრომელი, ექვსი კრიმინალურ პოლიციას წარმოადგენდა, ოთხი - განსაკუთრებულ დავალებათა დეპარტამენტს, სამი - სასაზღვრო პოლიციას.
პოლიციელების მხრიდან გადაცდომებზე სუსტად რეაგირებს გენერალური ინსპექციაც - გამოვლენილი დარღვევის შემდეგ თანამდებობიდან ამ უწყებამ ბოლოს სამართალდამცველი 2018 წელს გადააყენა, 2023 წლის შემდეგ აღარც ჩამოქვეითება არ გამოუყენებია დასჯის მექანიზმად. შემცირებულია ისეთი მსუბუქი სანქციების გამოყენებაც, როგორიცაა სიტყვიერი საყვედური და შენიშვნა.
პოლიციის დანაშაულებს შორის არის არა მხოლოდ აქტიური მოქალაქეების დევნა და შევიწროება, არამედ სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენება, მათ შორის ბავშვების ინტერესების საზიანოდაც.
მაგალითად, სპეციალური საგამოძიებო სამსახური იძიებდა და ამ დრომდე სასამართლოში განიხილება საქმე ზუგდიდის კრიმინალური პოლიციის დეტექტივისა, რომელიც თავისი ნათესავის თხოვნით მივიდა მოქალაქესთან, რომელიც იარაღისა და ნარკოტიკის ჩადების და სიცოცხლის მოსპობის მუქარით აიძულა, ყოფილი მეუღლისთვის მისი არასრულწლოვანი შვილის საზღვარგარეთ გაყვანის უვადო მინდობილობა მიეცა.
“რეალურად საქართველოში პოლიციის რეფორმა როცა გატარდა, ის გატარდა მხოლოდ საპატრულო პოლიციაში - კრიმინალურ პოლიციას, სპეცრაზმს და სხვა ნაწილებს ფუნდამენტური რეფორმა არც შეხებია”, - გვეუბნება ყოფილი სახალხო დამცველი ნინო ლომჯარია; ის განსაკუთრებულ საყურადღებო ახალ ტენდენციად მიიჩნევს სამოქალაქო ტანსაცმელში ჩაცმული პოლიციელების მიერ მოქალაქეების დაკავებას დაუმორჩილებლობისთვის მაშინ, როცა ამ მოქალაქეებისთვის არ არის ცხადი, მას პოლიციელი აჩერებს თუ კრიმინალი.
“იმ ფონზე, როცა უმაღლესი იურიდიული განათლება არ არის პოლიციაში დასაქმების სავალდებულო და აუცილებელი წინაპირობა, განსაკუთრებით პრობლემურია, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტროს აკადემიას არ აქვს პოლიციის საშუალო და უფროს ხელმძღვანელ თანამდებობის პირთა მომზადების/გადამზადების ან კვალიფიკაციის ამაღლების პროფესიული პროგრამები“, - წერდა სახალხო დამცველი 2020 წელს მშვიდობიანი შეკრების თავისუფლების შესახებ მომზადებულ სპეციალურ ანგარიშში.
პოლიციელების ძალადობის და დანაშაულების მატებასთან ერთად მატულობს შინაგან საქმეთა სამინისტროში პრემიები და ფულადი დანამატები.
მხოლოდ 2024 წელს 16 მილიონ ლარზე მეტი გაიცა შსს-ში პრემიების სახით და თითქმის 169 მილიონი დაიხარჯა დანამატებში. ეს თანხა ორჯერ უფრო მეტია, ვიდრე სამი ფრანგული სამაშველო ვერტმფრენის ღირებულება, რომლებიც სახელმწიფომ გუდაურში საბჭოთა სამაშველო ვერტმფრენის კატასტროფის შემდეგ შეიძინა და საქართველოში შოვში მეწყრის ჩამოწოლის შემდეგ ჩამოიყვანა. ამ ორ შემთხვევას 50-ზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა.
შინაგან საქმეთა სამინისტროს ბიუჯეტი, რომელიც 2013 წლის შემდეგ სამჯერ არის გაზრდილი, დიდწილად ხელფასებს ხმარდება და არა სისტემურ განვითარებას - ყველა წლის ბიუჯეტში შრომის ანაზღაურება ბიუჯეტის ნახევარზე მეტია.
რაც არ ჩანს
პოლიციის მხრიდან ქუჩებში გაზრდილი ძალადობების, ცინიზმისა და დამამცირებელი მოპყრობის გარდა, შინაგან საქმეთა სამინისტროში არსებობს “უხილავი პრობლემები”, რომლებიც მნიშვნელოვან ინფორმაციას იძლევა ამ უწყების მუშაობის სტილზე, პრიორიტეტებსა და მიზნებზე.
2017 წლიდან 2024 წლამდე 2 ათასით არის გაზრდილი თანამშრომელთა რაოდენობაც. ბოლო წლების საკანონმდებლო ცვლილებებმა მკვეთრად გაამარტივა პოლიციაში მუშაობის დაწყება - პოლიციის აკადემიაში სავალდებულო სასწავლო კურსების ხანგრძლივობა შემცირდა, სასწავლო მასალა კი გამარტივდა.
პოლიციელთა საბაზისო მომზადების პროგრამა, რომელიც სავალდებულოა ყველასთვის, ვისაც პატრულ-ინსპექტორობა, უბნის ინსპექტორობა ან მართლწესრიგის ოფიცრობა სურს, 2022 წლამდე 5-თვიანი იყო, 2022 წლიდან სასწავლო ვადა თვე-ნახევრამდე შემცირდა, გამომძიებლებს კი მოეხსნათ უმაღლესი იურიდიული განათლების ქონის ვალდებულება.
2024 წელს აკადემიაში გაუქმდა ენების ცენტრი, რომელიც თანამშრომლებს ენების ცოდნის გაუმჯობესებაში ეხმარებოდა, მათ შორის - ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლებს ქართული ენის დახვეწაში. ასევე, ეს სამსახური ამზადებდა პოლიციელებს საერთაშორისო პროექტებისთვის.
“როცა პოლიციელი დატრენინგებულია უცხო ენაში, მას უმარტივებდა როგორც აქ უცხო ქვეყნის მოქალაქეებთან ურთიერთობა, ასევე ეხსნება გზა სხვადასხვა ტრენინგზე და კურსზე საზღვარგარეთ. მე თვითონ გერმანული ვიცოდი პოლიციაში რომ დავიწყე მუშაობა, ინგლისური ამ ცენტრში ვისწავლე და CEPOL-ის [სამართალდამცავთა სწავლების ევროკავშირის სააგენტო] კურსიც აქ გავიარე“, - თქვა 23 იანვარს რადიო თავისუფლების პოდკასტში “2150” პოლიციის აკადემიის ტაქტიკური მომზადების სამსახურის ყოფილმა უფროსმა ინსტრუქტორმა გიორგი გაბახაძემ. მან აკადემია 2024 წლის დეკემბერში დატოვა, თბილისში ხალხმრავალი აქციების მონაწილეებზე პოლიციის მხრიდან სასტიკი ძალადობის ფონზე.
სალომე მამაგულაშვილი, ენების ცენტრის ყოფილი ხელმძღვანელი, თავის თანამშრომლებთან ერთად დღეს სამინისტროს წინააღმდეგ სამართლებრივ დავაშია ჩართული. ეს ცენტრი აკადემიაში 2008 წლიდან არსებობდა და ის ამერიკის საელჩოს დახმარებით და დაფინანსებით შეიქმნა და პროფესიულ განვითარებაში არა მხოლოდ შსს-ს, არამედ სხვა ძალოვანი უწყებების თანამშრომლებსაც ეხმარებოდა.
“პირველ რიგში, შევქმენით ბაზა ათასობით თანამშომლის, რომ დაგვედგინა მათი ინგლისური ენის ცოდნის დონე და ამით აღმოგვეფხვრა მივლინებებში და კონფერენციებზე, უკაცრავად და, *რაკის გასანიავებლად სიარული. რომ გეუბნებიან რომ ინგლისური ვიცი, ღერი ინგლისური არ იცის, მიდის რამდენიმე დღით ან კვირით, ათასები იხარჯება ამაზე ბიუჯეტიდან, ჩამოდის და ორი სიტყვა ვერ ჩამოაქვს იქიდან - ეს რომ აღმოფხვრილიყო, ამის გამო დაინერგა ეს ტესტირებები. წლების განმავლობაში ვაკეთებდით ჩვენ ამას, ძალიან ახლოს ვთანამშრომლობდით CEPOL-თან, იქითაც ვუშვებდით პოლიციელებს, აქეთაც ჩამოგვყვავდა და ძალიან ზუსტად ვარჩევდით იმ ადამიანებს, ვისაც შეეძლოთ ამ კურსების გავლა, საათივით აწყობილი სისტემა იყო”, - ამბობს სალომე მამაგულაშვილი და ამატებს, რომ ენის კურსები, რომლებსაც ისინი მომავალ პოლიციელებს სთავაზობდნენ, დროთა განმავლობაში ნაკლებმნიშვნელოვანი გახდა და ბოლოს ენის ტესტი და ენის სწავლება საერთოდ ამოიღეს დამწყები პოლიციელების მიღების კრიტერიუმებიდანაც და სასწავლო პროგრამიდანაც.
პოლიციის აკადემიაში დამწყები პოლიციელების მოსამზადებელი კურსები ეტაპობრივად მცირდებოდა - თუკი 2022 წლამდე მომავალ პოლიციელებს ოთხთვე-ნახევრიანი სწავლება უნდა გაევლოთ, 2022 წლის შემდეგ ეს ვადა თვე-ნახევრამდე შემცირდა.
“2019 წელს… [აკადემიის რექტორი] მუდმივად კითხულობდა, რად უნდათ ამ ხალხს ინგლისურის კურსები, რისთვის ვიხდით ამხელა თანხებს, ჩვენ ახლა რო ვასწავლით ამათ ინგლისურს, ადგებიან და გადავლენ სხვა სამსახურებში - ვერ ავუხსენი, რომ აკადემიის ბიუჯეტი არ იყო მამამისის დანატოვარი ფული, ეს იყო სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოყოფილი თანხა და იმ მოქალაქეებს, ვინც ამ ბიუჯეტს საკუთარი გადასახადებით ავსებენ, ინგლისურის მცოდნე და გონებაგახსნილი საჯარო მოხელე პოლიციაში დახვდებოდა, თავდაცვის სამინისტროში თუ სადმე სხვაგან, ყველგან მოეწონებოდათ“, - ამბობს სალომე. ცენტრი, რომელსაც ის ბოლო წლებში ხელმძღვანელობდა, აკადემიაში 2008 წელს ამერიკის საელჩოს დახმარებით და დაფინანსებით შეიქმნა.
ენების ცენტრის მსგავსად, პოლიციის აკადემიაში გაუქმებულია ფსიქოლოგთა სამსახურიც - დანაყოფი, რომელიც გარდა ახალი პოლიციელების ფსიქოლოგიური შემოწმებისა, პასუხისმგებელი იყო საერთაშორისო სტანდარტების კომუნიკაციის ჩვევების და პროტოკოლების შემუშავებაზე, ერთვებოდა არასრულწლოვანთა დაკითხვებში.
ექსპერტები და უცხოელი პარტნიორები გამადიდებელი შუშის და სუსის კონტროლის ქვეშ
სამინისტროს საერთაშორისო პროექტებში ჩართული ყოფილი თანამშრომლები რადიო თავისუფლებას უყვებიან, რომ ჯერ კიდევ მანამ, სანამ პოლიციის სისტემაში სტაგნაცია საზოგადოების მხრიდან მსჯელობის საგანი გახდებოდა, სისტემაში ეტაპობრივად რთულდებოდა კომუნიკაცია საერთაშიროსო პარტნიორებსა და ექსპერტებთან.
“როდესაც მე მივედი შინაგან საქმეთა სამინისტროში 2009 წელს, იყო შვიდი თუ რვა საერთაშორისო პროექტი, რომ წამოვედი იყო 34. მოქმედი მინისტრის, ვახტანგ გომელაურის მოსვლის შემდეგ პრობლემა იყო ის, რომ ამ პროექტებს ძალიან სკურპულოზულად განიხილავდნენ, ძალიან შეგნებულად წელავდნენ დროს გადაწყვეტილების მისაღებად და ყველა იმ პროექტიდან, რომელიც გულისხმობდა სოციოლოგიური კვლევის ჩატარებას, ამ კომპონენტს ან იღებდნენ, ან ყველა ეტაპზე ათანხმებდნენ საზოგადოებრივი ურთიერთობების დეპარტამენტთან. ყველა კვლევა, რომელიც დაკავშირებული იყო პოლიციის იმიჯთან, გამოძიების ხარისხთან ან შიდა პროცედურებთან, განწირული იყო”, - უყვება რადიო თავისუფლებას შინაგან საქმეთა სამინისტროს საერთაშორისო ურთიერთობების დეპარტამენტის ყოფილი დირექტორი ეკატერინე მაჭავარიანი, რომელმაც უწყებაში 13 წელი იმუშავა, 2023 წლის მარტამდე.
“რომ გითხრათ, რომ ჩემი იქ ყოფნის დროს რაიმე პროექტი ჩაიშალა ან გაჩერდა, ეგეთი რამე არ მომხდარა, მაგრამ იყო კომპონენტები, რომელიც მიუღებელი იყო სამინისტროსთვის. მაგალითად, სამუშაო შეხვედრა ჟურნალისტების ჩართულობით - არცერთი ფორმატი, სადაც შეიძლება ყოფილიყვნენ სამთავრობო ტელევიზიების გარდა, სხვა მედიასაშუალებების ჟურნალისტებიც, აბსოლუტურად წარმოუდგენელი იყო”, - ამბობს ის.
2025 წლის იანვარში, შინაგან საქმეთა სამინისტროს საიტზე მიმდინარე საერთაშორისო პროექტების ჩამონათვალში მოხვედრილი 35 პროექტიდან 14 დასრულებულია, იმ 21-დან კი, რომლებიც ხანგრძლივობის მიხედვით, კვლავ უნდა მიმდინარეობდეს, 7-ია გასულ, 2024 წელს დაწყებული. თუმცა იმის გათვალისწინებით, რომ როგორც ევროკავშირს, ასევე ამერიკის შეერთებულ შტატებს საქართველოში მთავრობასთან თანამშრომლობა და ერთობლივი პროექტები შეწყვეტილი აქვთ, აჩენს ეჭვს, რომ შსს-ს სია რეალობას ზუსტად არ ასახავს.
საერთაშორისო ურთიერთობის დეპარტამენტი, რომელსაც ეკატერინე ხელმძღვანელობდა, წლების განმავლობაში მხოლოდ მინისტრს ექვემდებარებოდა. მისი მონათხრობის მიხედვით, მას შემდეგ, რაც ვახტანგ გომელაურის მოადგილედ სანდრო დარახველიძე დაინიშნა, სამინისტროს სტრუქტურა იმგვარად შეიცვალა, რომ საგარეო საქმეთა დეპარტამენტი სანდრო დარახველიძის დაქვემდებარებაში შევიდა. დარახველიძე, რომელიც წლების განმავლობაში სასჯელაღსრულების სისტემაში მუშაობდა, შინაგან საქმეთა სამინისტროში მივიდა მთავრობის ადმინისტრაციიდან, სადაც პრემიერ-მინისტრის ადმინისტრაციის ხელმძღვანელის მოადგილე იყო. დღეს სანდრო დარახველიძე ერთ-ერთია სანქცირებულ ქართველ ჩინოვნიკთა შორის.
“რაღაც მომენტში დავალება გაიცა, რომ ყველანაირი შეხვედრა, სადაც არაქართულად მოლაპარაკე ადამიანი მონაწილეობდა, უნდა ყოფილიყო წინასწარ შეთანხმებული ერთი კვირით ადრე - ჩვენს დეპარტამენტს უნდა გაეგზავნა მინისტრის მოადგილისთვის სია შეხვედრების და ბიოგრაფიები ამ ადამიანების, რომლებთანაც ვაპირებდით შეხვედრას. აქ ლაპარაკი არ არის ელჩებზე, ჩვეულებრივ ადმინისტრაციულ თანამშრომლებზე და უცხოელ ექსპერტებზეა ლაპარაკი. მერე ხდებოდა ამ ხალხის გადამოწმება სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურში, მაგალითად, ვინმე აგენტი ხომ არ არის… ყოფილა ისეთი შემთხვევებიც, როცა გვითხრეს რომ ამ კონკრეტულ ადამიანებს არ შეხვდებით - ერთული, მაგრამ ყოფილა.”
"სამინისტროს შესაბამისი დანაყოფის წარმომადგენლების მონაწილეობა სხვადასხვა შეხვედრებში მოიცავს როგორც კალენდრის შეთანხმებას, ასევე გადასაწყვეტი საკითხების წინასწარ გაცნობას და პოზიციების შეჯერებას. აღნიშნული სამუშაო პროცესის ბუნებრივი შემადგენელი ნაწილია და რაც კურატორი მინისტრის მოადგილის პირდაპირ ფუნქცია-მოვალეობას წარმოადგენს. შესაბამისად, აღნიშნული ფუნქცია-მოვალეობა სრულდებოდა ჩემი კურატორ მინისტრის მოადგილედ განსაზღვრამდეც და მას შემდეგაც", - გვიპასუხა სანდრო დარახველიძემ, როცა ვკითხეთ, რატომ გახდა სტრუქტურული ცვლილება საჭირო იმგვარად, რომ მას აეღო კონტროლი ამ სამსახურზე და თვლის თუ არა, რომ ყველა ის ვალდებულება, რომლებიც საერთაშორისო ურთიერთობების დეპარტამენტის თანამშრომლებს დააკისრა, აფერხებდა და ართულებდა დეპარტამენტის მოქნილობას და ეფექტურობას.
კიდევ ერთი პრობლემა, რომელსაც შინაგან საქმეთა სამინისტროს ყოფილი თანამშრომლები ასახელებენ, კვალიფიციური ექსპერტების მოწვევაა. საერთაშორისო პროექტების მართვის სამმართველოს ყოფილი თანამშრომელი, რომელიც ანონიმურობის დაცვით გვესაუბრა, იხსენებს, რომ მის ზემდგომებს სულ ჰქონდათ იმის შიში, ხომ არ შემოიტანდნენ მოწვეული სპეციალისტები პოლიციელების სწავლებაში “პოლიტიკურ სარჩულს.”
“ექსპერტები ჩვენ გვჭირდებოდა როგორც პოლიციელების საპოლიციო ღონისძიებებში გადასამზადებლად, ასევე ისეთ საკითხებზე მათი დატრენინგებისთვის, როგორიცაა ქალთა მიმართ ძალადობა, ადამიანის უფლებები და ასე შემდეგ. საპოლიციო ღონისძიებებში გადასამზადებლად თუ ჩამოდიოდნენ, მაგალითად, ამერიკელი ექსპერტები, ეს ნაკლები პრობლემა იყო, მაგრამ როდესაც საუბარი იყო იმაზე, რომ რომელიმე საერთაშორისო ორგანიზაციას ჰყავდა დაქირავებული ადგილობრივი ექსპერტი, მაგალითად, ადამიანის უფლებების დარგში და ეს ექსპერტი იყო ამავდროულად აქტივისტი, იქ ყოველთვის იყო დამატებითი კითხვები.“
კონტროლდება ყველა სტატუსი და აქტივობა ფეისბუკზე
ყველა ის ადამიანი, რომლებსაც ამ სტატიაზე მუშაობის დროს ველაპარაკეთ და რომლებსაც შინაგან საქმეთა სამინისტროს სხვადასხვა სტრუქტურაში უმუშავიათ, სხვა პრობლემებთან ერთად ასევე საუბრობენ პირადი სოციალური ქსელების კონტროლზეც. მათი მონათხრობის მიხედვით, სტრატეგიული კომუნიკაციის დეპარტამენტი სამინისტროს ყველა სტრუქტურის დეპარტამენტების და სამმართველოების ხელმძღვანელების საერთო ჩათში აგზავნის ლინკებს, მაგალითად, სამინისტროს წარმატებებზე და ისინი ვალდებული იყვნენ, არა მხოლოდ თავად გაეზიარებინათ ეს ლინკი, არამედ თავიანთი ქვეშევრდომებისთვისაც დაევალებინათ იმავეს გაკეთება.
“რაღაცეების დაშეარებას და დალაიქებას დიდ ყურადღებას აქცევდნენ. იცით როგორი მოწოდება იყო, ამ ჩატში ჩავარდება რაღაც ინფორმაცია, რომელიც უნდა გადაუგზავნოთ თქვენს თანამშრომლებს და ეს უნდა დაალაიქონ, დააშეარონ და ა.შ. ამ ინფორმაციის გენერირებას ახდენდა სტრატკომი - შექმნილი იყო, თუ სწორად მახსოვს, დეპარტამენტის დირექტორების ჩატი და იქ აგდებდნენ ამ ნიუსებს. მე არ ვყოფილვარ ამ ჩატში, მაგრამ მომსვლია იქიდან გამოგზავნილი ლინკი ტექსტით, აი, ამის გაზიარებას გვთხოვენ”, - გვიყვება სამინისტროს ყოფილი თანამშრომელი ანონიმურობის დაცვის პირობებით.
“პრეზიდენტის იმპიჩმენტი რომ იყო, მაგ დროს მიბარებს ჩემი სამმართველოს უფროსი, რომელიც მანამდე რამდენიმე წელი ჩემი სტუდენტი იყო და მეუბნება, სალომე, ისევ შენი ფეისბუკსტატუსია პრობლემა, დამისქრინეს და ჩამიგდესო. ეს იყო ჩემთვის შოკი - უნდა წაშალოო, მითხრა. მანამდე პრობლემა გვქონდა ის, რომ გვიგზავნიდნენ ამ თავიანთ სტატუსებს და მოყვება დირექტივა სამი ძახილის ნიშნით, რომ ეს უნდა გაზიარდეს - მე არასოდეს ვაზიარებდი ამ სტატუსებს და ჩემი განყოფილების გოგოებისთვისაც მქონდა ნათქვამი, რომ მე ამ დავალების შესრულებას არ ვაპირებდი.
თუ ამ სტატუსს არ წაშლი, შეიძლება სხვებსაც პრობლემა შეუქმნა, გენ. ინსპექციამ შეიძლება შენ სამუშაო ოთახში, აუდიტორიაში, სადაც ლექციებს ატარებ, შენი კონტროლის მიზნით, ჩამწერი მოწყობილობა დაგიყენოს და მთავარი ის არის, ეგ თუ დაიწყო, ყველა შენი ზემდგომი შარში ვართ, გამოდის, რომ ჩვენ ვერ ვმართავთ სიტუაციასო. საბოლოოდ წავშალე ეს სტატუსი, იმ ხალხისთვის რომ არ შემექმნა საფრთხე, ვინც ჩემთან შემოდიოდა, ოღონდ ვუთხარი, რომ კატეგორიულად არ ვეთანხმებოდი მათ ამ დამოკიდებულებას. ახლაც მახსოვს, სულ სამი სიტყვა იყო ეს სტატუსი, არანაირი შეფასება, არაფერი: “მოიყვანეს, არ მოეწონათ, ვერ გაუშვეს”, სულ ეს იყო”, - ამბობს სალომე მამაგულაშვილი. ხელმძღვანელი, რომელსაც იგი ახსენებს, იოსებ ჭიჭიკაშვილია, პოლიციის პოლკოვნიკი, რომელიც შსს-ში 2007 წლიდან მუშაობს. აკადემიაში 2015-2018 წლებში ის პოლიციელთა გადამზადების და კვალიფიკაციის ამაღლების სამსახურის უფროსი იყო, 2018 წლიდან პროფესიული მომზადების სამმართველოს უფროსი გახდა.
სალომეს მონათხრობის გადასამოწმებლად ჩვენ იოსებ ჭიჭიკაშვილს წერილი მივწერეთ, რომელშიც ვთხოვეთ დაედასტურებინა ან უარეყო თავისი ყოფილი ხელქვეითის მონათხრობი. მას ასევე ვკითხეთ, აკადემიაში რამდენად გავრცელებული პრაქტიკაა თანამშრომლების გამოხატვის თავისუფლების კონტროლი სოციალურ ქსელებში და პირადად რამდენად არის ჩართული ამ პროცესში? მასთან გაგზავნილი წერილი სტატიის გამოქვეყნების დღისთვის უპასუხოდ არის დატოვებული.
