მონაცემები და ანალიზი

2024 და 2023 წლებში რეგისტრირებული დანაშაულების 64% გაიხსნა - ეს ძალიან მაღალი მაჩვენებელია.

საქართველოში ეს რიცხვი, როგორც წესი, 50%-ზე დაბალი იყო.

რაზე მიუთითებს ეს სტატისტიკა - იმაზე, რომ სამართალდამცავი ორგანოები განსაცვიფრებლად კარგად მუშაობენ თუ იმაზე, რომ შესაძლებელია ციფრებით სასურველი სურათის ასახვა?

კრიმინალის ანალიტიკოსები ციფრებით მანიპულირებასაც არ გამორიცხავენ და ასახელებენ რამდენიმე გზას, როგორ შეიძლება “დანაშაულთან წარმატებულად მებრძოლი პოლიციის” სურათის შექმნა.

• ყველაფერი შეიძლება იწყებოდეს დანაშაულის რეგისტრაციისას - შსს არ იწყებს ყველა მიმართვაზე საქმისწარმოებას და არეგისტრირებს იმ შემთხვევებს, რომლებსაც გამოძიების მაღალი შანსი აქვს ან გახმაურებული შემთხვევებია.
• დანაშაულის რეგისტრაციის თანმდევია კვალიფიკაციაც, რომლითაც იწყება გამოძიება. დანაშაულის კვალიფიკაცია განსაზღვრავს, რომელმა უწყებამ უნდა გამოიძიოს ის, სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა თუ შინაგან საქმეთა სამინისტრომ - ყველა ცდილობს რთულ გამოძიებებზე პასუხისმგებლობა თავისი უწყების ხელში არ დარჩეს - ამ პრობლემებზე ყოფილმა სახელმწიფო ინსპექტორმა ლონდა თოლორაიამ ისაუბრა რადიო თავისუფლების პოდკასტში 2150.
• დანაშაულების სტატისტიკაზე გავლენას ახდენს საარჩევნო ციკლიც - იმ წლებში, როცა პარლამენტის ან თვითმმართველობის არჩევნები ტარდება, პოლიცია უფრო ნაკლებ დანაშაულს არეგისტრირებს, ვიდრე სხვა წლებში - ამ ტენდენციაზე მიუთითებს "ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი". 2024 წელს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ 49 976 დანაშაული დაარეგისტრირა, რაც წინა წელთან შედარებით 7,75%-ით ნაკლებია და რეგისტრირებული დანაშაულის ყველაზე ნაკლები მაჩვენებელია ბოლო შვიდი წლის განმავლობაში.
• გახსნის მაჩვენებელზე გავლენა აქვს საპროცესო შეთანხმებების პრაქტიკასაც - სხვადასხვა ბრალდებით დაკავებული ადამიანები ხშირად ირჩევენ სასამართლოში საქმის განხილვის დაწყებამდე ბრალის აღიარებას და უფრო ხელსაყრელი გარიგების დადებას, ვიდრე შეიძლება სასამართლოს გადაწყვეტილება იყოს. აღიარება დანაშაულის გახსნის მაჩვენებელს ზევით წევს. 2023 წელს საპროცესო შეთანხმების დადებისას სასჯელის სახით შეფარდებული 32 707 976 ლარის ოდენობის ჯარიმა ყველაზე მაღალია 2013 წლის შემდეგ - ბოლო წლებში 2023 წელს ყველაზე მაღალი იყო საპროცესო შეთანხმებებში ფულადი ჯარიმის გამოყენების პროცენტული მაჩვენებელიც.

საბოლოო ჯამში, დანაშაულის გახსნის მაჩვენებელი მთელი წლის განმავლობაში რეგისტრირებული კრიმინალური შემთხვევების საერთო რაოდენობიდან ითვლება - ეს საშუალებას იძლევა, წვრილმანი დანაშაულების გახსნის მაღალმა მაჩვენებელმა “შთანთქას” მძიმე და პრინციპულად მნიშვნელოვანი საქმეების გამოუძიებლობის დაბალი რიცხვი.

აი, რამდენიმე გახმაურებული საქმე, რომლებშიც დანაშაულზე პასუხისმგებელი დადგენილი არ არის და შესაბამისად არც დასჯილია.

ასევე ნახეთ

როცა ჯარიმაა გამოსაწერი ხედავენ, როცა პოლიციელის დანაშაულია დასამტკიცებელი, ვერა - ნახეთ, სად დაამატეს ახალი "ჭკვიანი კამერები"

ვერტმფრენის ჩამოვარდნა გუდაურში

დღემდე არ ვიცით, რა გახდა 2022 წელს გუდაურში სასაზღვრო პოლიციის ვერტმფრენის ჩამოვარდნის მიზეზი. სამი წლის წინ ამ კატასტროფაში რვა ადამიანი დაიღუპა, მათ შორის ოთხი პილოტი. გამოძიება საქმეს სისხლის სამართლის კოდექსის 275-ე მუხლით იძიებდა, რაც საჰაერო [ამ შემთხვევაში] ტრანსპორტის ექსპლუატაციის წესების დარღვევას გულისხმობს.

ამ მუხლით [რკინიგზის, წყლის, საჰაერო ან საბაგირო ტრანსპორტის მოძრაობის უსაფრთხოების ან ექსპლუატაციის წესის დარღვევა] ბოლო ხუთ წელიწადში დაწყებული 63 გამოძიებიდან მხოლოდ ერთი საქმეა გახსნილი.

ზოგადად, სატრანსპორტო დანაშაულების გახსნის მაჩვენებელი 30%-ს თითქმის არასოდეს აღემატება - ამ კატეგორიაში ერთიანდება ავტოსაგზაო შემთხვევებიც, რომელთა რიცხვიც წლიდან წლამდე მაღალია და ასობით ადამიანის სიცოცხლეს და ათასობით ადამიანის ჯანმრთელობას იწირავს.

შოვში, ღვარცოფში დაღუპული 33 ადამიანი

2023 წლის 3 აგვისტოს კურორტ შოვში მოვარდნილ ღვარცოფს 33 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა - მაშინ გამოძიება სისხლის სამართლის ორ დანაშაულს: გაუფრთხილებლობით სიცოცხლის მოსპობასა და უსაფრთხოების წესების დარღვევის შესაძლებლობას იკვლევდა. დაღუპულების ადვოკატები ამბობდნენ, რომ მნიშვნელოვანი იყო, გამოძიებას განსაცდელში მიტოვების და გულგრილობის ფაქტებიც შეესწავლა.

ვის გაუფრთხილებლობას ემსხვერპლა ათობით ადამიანის, მათ შორის მცირეწლოვანი ბავშვების სიცოცხლე?

გამოძიებას ეს არ დაუდგენია.

გაუფრთხილებლობით სიცოცხლის მოსპობის მუხლით დაწყებული გამოძიებები თითქმის ყოველთვის უშედეგოდ მთავრდება:

• 2024 წელს დაწყებული 212 გამოძიებიდან მხოლოდ 4 გაიხსნა [1,8%];
• 2023 წელს 172-დან - 6 [3,4%];
• 2022 წელს 202-დან - 5 [2,4%];
• 2021 წელს 256-დან - 3 [1,1%].

თემირლან მაჩალიკაშვილის მკვლელობა

2023 წელს სტრასბურგის სასამართლომ დაადასტურა ის, რასაც მაჩალიკაშვილების ოჯახი წლების განმავლობაში ამტკიცებდა - 2017 წლის დეკემბერში პანკისის ხეობაში თემირლან მაჩალიკაშვილის მკვლელობის საქმე არ იყო სათანადოდ გამოძიებული, დაირღვა ინსტიტუციური დამოუკიდებლობის პრინციპი, მტკიცებულებები არასრულფასოვნად იყო გამოკვლეული, ოჯახს დაზარალებულის სტატუსი დაგვიანებით მიანიჭეს.

გამოძიება ამ საქმეს როგორც სამოხელეო დანაშაულს, ისე იძიებდა. ეს არის ერთ-ერთი ყველაზე პრობლემური დანაშაული - გახსნის დაბალი მაჩვენებლით. ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში ძალადობით სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტებაზე, ანუ იმავე კატეგორიის დანაშაულზე, რა მუხლითაც იძიებდნენ მაჩალიკაშვილის მკვლელობის საქმეს, 1150 გამოძიებაა დაწყებული და მათგან მხოლოდ 25-ია გახსნილი [22%].

ზოგადად, სამოხელეო დანაშაულის კლება ბოლო წლების ტენდენციაა.

ოფიციალური მონაცემებით, 2024 წელს უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენება შემცირდა 55,8%-ით, ქრთამის აღება 53,9%-ით, უფლებამოსილების გადამეტება 28,3%-ით, ქრთამის მიცემა 28,6%-ით, სამსახურებრივი სიყალბე 68%-ით, ხოლო სამსახურებრივი გულგრილობის შემთხვევები 37,5%-ით.

სხვადასხვა სამოხელეო დანაშაულის მკვეთრი შემცირება ან/და გამოვლენილი შემთხვევების სიმწირე აჩენს კითხვებს კორუფციულ დანაშაულებთან ბრძოლის ეფექტიანობაზე. 2019 წელთან შედარებით, გამოვლენილი სამოხელეო დანაშაულების რიცხვი 63%-ით არის შემცირებული.

გადამწვარი ბაზრობები

თითქმის უშედეგოდ სრულდება ბაზრობებზე გაჩენილი ხანძრების მიზეზების გამოძიებებიც - ამ ხანძრების, რომლებსაც, როგორც წესი, მილიონობით ლარის ზარალი ახლავს თან, გამოძიება სისხლის სამართლის კოდექსის 187-ე მუხლით მიდის ხოლმე. ეს დანაშაული სხვისი ნივთის დაზიანებას ან განადგურებას გულისხმობს. გასული ხუთი წლის განმავლობაში ყოველწლიურად ამ მუხლით ათასზე მეტ შემთხვევაზე იწყება გამოძიება და არასოდეს იხსნება 500-ზე მეტი, ანუ გამოუძიებელია შემთხვევების ნახევარი.

დაზიანებული კულტურული მემკვიდრეობა

დაუდგენელია, ვინ არის პასუხისმგებელი იმაზე, რომ გელათის მონასტერში წყალი ჩავიდა და კედლის მხატვრობა და უნიკალური მოზაიკა დააზიანა. სტატისტიკის მიხედვით, შეიძლება ითქვას, რომ კულტურული მემკვიდრეობის დაზიანებაზე ან განადგურებაზე დაწყებული გამოძიებები ფორმალობაა - 2022 წლიდან ამ მუხლით დაწყებული არცერთი გამოძიება შედეგით არ დასრულებულა. 2021 წელს რვა შემთხვევიდან მხოლოდ ერთი საქმე გაიხსნა, 2020 წელს 30-დან - 5.

• 2017 წელს - 7 საქმიდან გახსნილია 0;
• 2018 წელს - 15 შემთხვევიდან - არცერთი;
• 2019 წელს - 15-დან გახსნილია 1;

კრიმინალის სტატისტიკის ანალიზი დანაშაულთან ბრძოლის წარმატებისა და წარუმატებლობის გარდა, აჩვენებს იმასაც, რომ საზოგადოების აღქმები და დანაშაულის სტატისტიკა ერთმანეთს აცდენილია.

ჟურნალისტებზე თავდასხმები

2024 წელს, როცა უპრეცედენტოდ ბევრი ჟურნალისტი გახდა ფიზიკური ანგარიშსწორების მსხვერპლი და თავდასხმის სამიზნე, ჟურნალისტური საქმიანობაში ხელის შეშლის მუხლით დაწყებული გამოძიებების რაოდენობა, შეიძლება ითქვას, არ შეცვლილა - მხოლოდ ერთით მეტი იყო შარშანწინდელ 14 შემთხვევასთან შედარებით. არადა, მხოლოდ 28 ნოემბრის შემდეგ აქციებზე მუშაობისას 50-ზე მეტ ჟურნალისტს სცემეს, დააკავეს, აპარატურა დაუმტვრიეს. ძალადობის გახმაურებულ საქმეებს სპეციალური საგამოძიებო სამსახური იძიებს, რომელსაც ექვსი თვის განმავლობაში ერთი პასუხისმგებელი პირიც კი არ გამოუკვეთია.

არის შემთხვევები, როცა ჟურნალისტებზე თავდასხმის შემთხვევებს სახელმწიფო არა მხოლოდ სათანადოდ არ იძიებს, დანაშაულის ადგილას პოლიციაც კი არ მიდის ოპერატიულად - ერთ-ერთი ბოლო ასეთი ამბავი 12 მაისს "ტვ პირველის" გადამღებ ჯგუფს მარტყოფში მასალის მომზადებისას გადახდა თავს.

დევნის შემთხვევების რეგისტრაცია

2024 წელსვე, სამოქალაქო ორგანიზაციების წარმომადგენლებზე, ოპოზიციონერებსა და აქტივისტებზე გაზრდილი აგრესიისა და თავდასხმების პარალელურად, წინა წელთან შედარებით შემცირებულია დევნის მუხლით დაწყებული საქმეების რეგისტრაცია. შინაგან საქმეთა სამინისტროს მონაცემებით, 2024 წელს დევნის მხოლოდ შვიდი შემთხვევაა დაფიქსირებული და ყველა გახსნილია.

მოქალაქეებზე თავდასხმებს, მათ საცხოვრებელ სახლებთან ჩასაფრებებს, ოფისების შეღებვას უხამსი და შეურაცხმყოფელი გზავნილებით თან ახლდა ეჭვი, მათ შორის ყოფილი შს მინისტრისა და პრემიერ-მინისტრის, გიორგი გახარიას განცხადებებზე დაყრდნობით, რომ ამ თავდასხმებში ჩართულები სახელმწიფო მოხელეებისგან იღებდნენ პერსონალურ მონაცემებს მსხვერპლების მისამართებისა თუ ადგილსამყოფლის შესახებ.

ამ ეჭვების პასუხად გასულ წელს არც პირადი ცხოვრებისა და პერსონალური მონაცემების ხელყოფის შემთხვევებზე დაწყებული გამოძიებების რაოდენობა არ გაზრდილა - რეგისტრირებულია სულ ცხრა შემთხვევა, რომელთაგანაც ორი გახსნილია. 2023 წელს რეგისტრირებული ექვსი შემთხვევიდან ერთი გაიხსნა.

პოლიციის მანქანებში ცემის შემთხვევები

28 ნოემბრის შემდეგ თბილისში გამართულ აქციებზე ასობით სასტიკად ნაცემი დემონსტრანტის ამბების შესწავლის შემდეგ (რამდენიმე ათეული ნაცემი დემონსტრანტი საავადმყოფოშიც მოხვდა) უფლებადამცველმა ორგანიზაციებმა ამ ამბების აღწერისას დაიწყეს სიტყვა “წამების” გამოყენება. სტატისტიკაში არ ასახულა არც დემონსტრანტების სასტიკი ცემის შემთხვევები პოლიციის მანქანებში.

წამების კვალიფიკაციით 2024 წელს მხოლოდ 3-ჯერ დაიწყო გამოძიება, მათგან არცერთს არ ჰქონია ორგანიზებული დანაშაულის სტატუსი და სამიდან სამივე საქმე გახსნილად მოინიშნა. რაც შეეხება დამამცირებელ და არაადამიანურ მოპყრობას, ამ მუხლით 2024 წელს გაცილებით ნაკლები საქმეა რეგისტრირებული (17), ვიდრე 2023 წელს (37) - არცერთ წელს მათი გახსნის მაჩვენებელი 30%-ს არ აღემატება.

ბრძოლა “უცხო ძალებთან” “მშვიდობის დასაცავად"

“ქართული ოცნება” საჯარო განცხადებებით საზოგადოებას არწმუნებს, რომ უცხო ძალებიდან მომავალ შიდა და გარე პროვოკაციებს, სახელმწიფოს წინააღმდეგ დაგეგმილ დანაშაულს ეფექტურად ებრძვის და ჩანასახშივე ანადგურებს. კრიმინალის სტატისტიკა აჩვენებს, რომ საქართველოს კონსტიტუციური წყობილებისა და უშიშროების საფუძვლების წინააღმდეგ 2024 წელს შვიდი გამოძიება დაიწყო, წინა წელს კი ექვსი და 13-დან არცერთი გამოძიება არ დასრულებულა.

რაც განსაკუთრებით რთულია გამოძიებისთვის - დანაშაული ბავშვის წინააღმდეგ

გამოძიებას განსაკუთრებით უჭირს ისეთი დანაშაულების გახსნა, რომლებშიც მსხვერპლი ბავშვია.

თუკი გამოძიება ზრდასრულების გაუპატიურების შემთხვევების თითქმის 80%-ს ხსნის, მხოლოდ ერთეულ შემთხვევებში ახერხებს დამნაშავის პოვნას, როდესაც მსხვერპლი ბავშვია. 2024 წელს 145 ასეთი საქმიდან მხოლოდ 47 გაიხსნა, 2023 წელს 116-დან - 49, 2022 წელს 155-დან - 88 და ეს იყო ის იშვიათი შემთხვევა, როცა გახსნის მაჩვენებელი 50%-ს აღემატებოდა. პროკურატურის სტატისტიკით, 2020-2023 წლებში ბავშვის სხეულში სექსუალური შეღწევის ბრალდებით 266 ადამიანის მიმართ დაიწყო სისხლისსამართლებრივი დევნა.

იგივე მდგომარეობაა ტრეფიკინგის შემთხვევებშიც - სისხლის სამართალში გამიჯნულია არასრულწლოვანით და ზრდასრულით ვაჭრობა - გამოძიება ნაკლებეფექტურია ბავშვთა ტრეფიკინგის საქმეებში და საუკეთესო წლებში მხოლოდ მის ნახევარს ასრულებს წარმატებით. საშუალოდ ეს მაჩვენებელი 20%-ია.

არსებობს ბავშვთან დაკავშირებული დანაშაულები, რომლებიც იშვიათად ხდება და რომლებშიც გამოძიება ვერასოდეს აღწევს წარმატებას - ასეთია ბავშვის შეცვლა. 2024 წელს ასეთი ხუთი შემთხვევა მოხდა, 2023 წელს ორი - გამოძიებამ დამნაშავე ვერცერთ ჯერზე ვერ იპოვა.

სახელმწიფო არაეფექტურია ალიმენტის გადასახადისთვის ჯიუტად თავის არიდების შემთხვევებზეც - ბოლო ხუთ წელში ამ მუხლით დაწყებულ 50-მდე გამოძიებაში მხოლოდ ერთი საქმეა გახსნილი.

ასევე ნახეთ

ყოველი მეორე არ იხდის - ბრძოლა ალიმენტისთვის

იმის მიუხედავად რომ მკვლელობების გამოძიების მაჩვენებელი ერთ-ერთი ყველაზე მაღალია, თითქმის არასოდეს არ იხსნება ამ კატეგორიის სპეციფიკური დანაშაულები, მაგალითად, დედის მიერ ახალშობილის განზრახ მკვლელობის ფაქტები: 2021-2024 წლებში დაფიქსირებული 12 ასეთი შემთხვევიდან მხოლოდ ერთია გახსნილი 2022 წელს. ეს იყო ფოთში მომხდარი შემთხვევა, როცა 34 წლის ქალმა ახალშობილი საკანალიზაციო მილში ჩააგდო - ბავშვის ცხედარი შემთხვევიდან ოთხ დღეში იპოვეს, როცა დევნილთა დასახლებაში კანალიზაცია გაიჭედა და ხელოსნი გამოიძახეს.

სად არის წარმატებული პოლიცია

ოფიციალური რიცხვების მიხედვით, პოლიცია სწრაფად და ეფექტურად იძიებს ქურდობას, ყაჩაღობას, ძარცვას, გამოძალვას, თაღლითობას.

„საკუთრების წინააღმდეგ“ ჩადენილი დანაშაულები საერთო კრიმინალის მნიშვნელოვანი ნაწილია - 15 ათასამდე ქურდობის და ასობით თაღლითობის, ყაჩაღობისა და ძარცვის სტატისტიკით. მონაცემები ამბობს, რომ გამოძიება ამ შემთხვევების 50%-ს მაინც ხსნის, თუმცა გახსნილი შემთხვევების უმეტესობა არ არის ორგანიზებული დანაშაულები. ჯგუფურად ჩადენილი ორგანიზებული დანაშაულები რაოდენობრივადაც უფრო ნაკლებია და მათი გახსნის მაჩვენებელიც მკვეთრად ჩამოუვარდება კერძო შემთხვევებს.

საყურადღებოა ისიც, რომ 2024 წლის ბოლოს გაძარცვული ასობით დემონსტრანტის შემთხვევაში, რომლებიც განსაკუთრებულ დავალებათა დეპარტამენტის თანამშრომლებს ადანაშულებდნენ თავიანთი ტელეფონების და სხვა პირადი ნივთებისგან გაძარცვაში, ჯერ არც ნივთებია ნაპოვნი და არც დამნაშავეები - არცერთი. ამ ტექნიკის უმეტესობას ლოკაციის მაძიებელი სისტემა ძალოვანების დისლოკაციის ბაზებზე ან საცხოვრებელ სახლებთან პოულობდა.

10 არასამთავრობო ორგანიზაციის მიერ მომზადებული ანგარიშის მიხედვით, 2024 წლის მიწურულს პოლიციელების მიერ დემონსტრანტებისთვის წართმეული ნივთების ღირებულება 70 000 ლარს აღწევს - ამას ემატება აქციის ერთ-ერთი მონაწილის ტელეფონის ელექტრონულ საფულეში დაცული 68 000 დოლარის ეკვივალენტის კრიპტოვალუტა, რომელიც ტელეფონის დაკარგვის გამო დაკარგა.

ასევე ნახეთ

ნახეთ რუკაზე სად ჩნდება აქციაზე დაკავებისას წართმეული ტელეფონები

ოფიციალური რიცხვებით წარმატებით იხსნება ნარკოდანაშაულებიც - შსს ამბობს, რომ ამ ტიპის კრიმინალთან ბრძოლის ეფექტურობა 90%-ს აჭარბებს. გახსნილი ნარკოდანაშაულები, იქნება ეს შეძენა, შენახვა, გადაზიდვა, გასაღება, მოყვანა თუ კულტივირება, უმეტესად ინდივიდუალურ პასუხისმგებლობას კვეთს - რაც სხვაგვარად იმას ნიშნავს, რომ არასოდეს გადის ნარკომოვაჭრეების ორგანიზატორებზე. თვალშისაცემია ნარკოდანაშაულების ზრდის ტენდენციაც. ოფიციალურ დოკუმენტებში საუბარია როგორც ქართველ, ისე უცხოელ ნარკოდილერებზე, რომელთაც სხვადასხვა ხერხით (პირადად, სხეულით, საფოსტო ამანათით, ტრანსპორტით ) შემოაქვთ განსაკუთრებით დიდი ოდენობით "კოკაინი“, "ჰეროინი“, "ბეპრენორფინი“ (სუბოტექსი), "მეთადონი“.

საინტერესოდ ნაწილდება “ქურდულ სამყაროსთან” დაკავშირებული დანაშაულებებიც - ბოლო წლებში უფრო ეფექტურია გამოძიება "ქურდული სამყაროს" მხარდამჭერების წინააღმდეგ, ვიდრე თავად “კანონიერი ქურდების” მიმართ.

ჯგუფური და ორგანიზებული დანაშაულების რეგისტრაციისა და გახსნის დაბალი მაჩვენებელი თვალშისაცემია ინტერპოლის ბოლო წლების ანგარიშების ფონზე - ანგარიშებში ხაზგასმულია, რომ დღეს გამოწვევაა ორგანიზებული და ჯგუფური ტრეფიკინგის, ნარკოვაჭრობის, კიბერდანაშაულებისა და ტერორიზმის შემთხვევები.

დანაშაულები ყველაზე კარგი და ყველაზე ცუდი გახსნის მაჩვენებლით

გამოძიების მაღალი მაჩვენებელი აქვს ისეთი კატეგორიის დანაშაულებებს, რომლებიც იშვიათად აღირიცხება: მაგალითად, 2024 წელს 100%-იანი გახსნის მაჩვენებელი ჰქონდა მძევლად ხელში ჩაგდების, წამების, კერძო კომუნიკაციის საიდუმლობების დარღვევის, ფალსიფიცირებული ნივთის უკანონო გასაღების, ბუღალტრული აღრიცხვის წესის დარღვევის, ცეცხლსასროლი იარაღის დაუდევრად შენახვის და არასრულწლოვანისთვის სექსუალური მიზნებისთვის შეხვედრის შეთავაზების მუხლებით დაწყებულ გამოძიებას - ყველა შემთხვევაში თითო ფაქტზე იყო საუბარი.

ძირითადად გაუხსნელი რჩება საქმეები, რომლებიც დამამცირებელი ან არაადამიანური მოპყრობის შემთხვევებზე იწყება. 30%-ს არ აჭარბებს არც ცხოველთა წამების და მათდამი არაადამიანურად მოპყრობის გამო დაწყებული გამოძიებების გახსნის მაჩვენებელი.

ასევე ნახეთ

ძალადობს, ცრუ ჩვენებებს იძლევა, მეტ პრემიას იღებს, ნაკლებს სთხოვენ - ქართული პოლიციის პორტრეტი

პოლიტიკის არაერთი კომენტატორის აზრით, დღეს ქართული პოლიცია "ოცნების" მთავარი საყრდენი და იარაღია ავტოკრატიის მშენებლობის გზაზე. გაზრდილი ხელფასები, უპრეცედენტოდ მაღალი პრემიები და პოლიციაში მუშაობის დაწყების სიმარტივე ბევრს იზიდავს, პოლიციელების ჩადენილი დანაშაულების გამოუძიებლობა კი დაცულობის გარანტიებს იძლევა.

• ბევრმა კამერამ გადაიღო, როგორ ეპარება უკნიდან პოლიციელი და თმებს ქაჩავს 20 წლის სტუდენტ გოგოს, რომელიც დაკავებულ დემონსტრანტს ეჭიდება. ჟურნალისტები დაადგენენ, რომ ის როინ მესხია. სტუდენტი კი ჩივილს არ აპირებს - არ ენდობა არც გამოძიებას და არც სასამართლოს. ეს ამბავი 21 აპრილს, აღდგომის მეორე დღეს, პარლამენტის წინ მოხდა, როცა მოქალაქეები აპროტესტებდნენ წინა ღამეს სამი დემონსტრანტის დაკავებას - 24 აპრილს როინ მესხი შინაგან საქმეთა მინისტრის მოადგილედ ინიშნება.
• კაცი სამოქალაქო ტანსაცმელში, ხელზე სამკლავურით, რომელსაც Police აწერია, რუსთაველზე მოქალაქეს აკავებს - დაკავებულ ლევან ზაზაძეს მოსამართლე კახა ჩაგუნავა 12-დღიან პატიმრობას შეუფარდებს. ის დაკავებისას ტროტუარზე იდგა რამდენიმე ათეულ ადამიანთან ერთად, ხალხი “ქართული ოცნების” მიმართ პროტესტის გამოსახატავად შეიკრიბა. ესეც 21 აპრილის ამბავია - ამ დღეს პარლამენტთან კიდევ ორი ადამიანი დააკავეს.
• “გადი აქედან, რას მიდგები აქ”, - ეუბნება 22 აპრილს პოლიციელის მანქანიდან პატრული ქალს, რომელიც მას აჩვენებს ბანერს წარწერით: ”თმას თუ მომქაჩავ, მოგითრევ!” ამ პოლიციელმა ერთ-ერთ საპროტესტო აქციაზე გამოლაპარაკებისას გვითხრა: “ყველა ხელისუფლების დროს მიმუშავია პოლიციაში, ასეთი კარგი მთავრობა არასოდეს არ გვყოლია."
• 23 აპრილს პარტია “ახლის” პრესმდივან მირანდა ბაღათურიას პოლიციის ერთ-ერთი სამმართველოდან აცნობეს, რომ პოლიციელ მირიან ქავთარაძის შეურაცხყოფას ედავებიან. შეურაცხყოფად პოლიცია მიიჩნევს facebook-ზე სასამართლოში გადაღებული ვიდეოს გავრცელებას, რომელშიც მოქალაქეები ხმამაღლა უყვირიან და აგინებენ მირიან ქავთარაძეს, საბა სხვიტარიძის საქმის ერთ-ერთ მოწმეს.

ეს ბოლოდროინდელი ამბები ცალკეული შემთხვევები არ არის, ბოლო თვეებში პოლიციელების მიერ მოქალაქეების დასჯა და დამცირება ნორმალიზებულიც კი გახდა. პოლიცია პოლიტიკაზე ედავება დემონსტრანტებს, არ მალავს საპროტესტო აქციების მონაწილეების მიმართ უპატივცემულო, დამცინავ და შეურაცხმყოფელ დამოკიდებულებას და ყველა ღონეს ხმარობს შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლებისთვის განკუთვნილი საჯარო სივრცეების შესავიწროებლად.

“ეს დემონსტრაციული ძალადობა, სახეში ცემა, ადამიანების წამება, რაც ჩვენ ვნახეთ ჯერ კიდევ 2024 წლის ნოემბერ-დეკემბერში და წინა პერიოდშიც შედარებით ეპიზოდურად, ნამდვილად ახალია და ამას ემატება დრაკონული კანონები და კოლოსალური ჯარიმები, რომლებიც რეალურ საშუალო ხელფასს ლამის 8-ჯერ აღემატება”, - ეუბნება რადიო თავისუფლებას ლაშა ჩხარტიშვილი, "ლეიბორისტული პარტიის" უფლებადაცვითი ცენტრის ხელმძღვანელი, რომელსაც შეკრებისა და მანიფესტაციის უფლებების დაცვის რეალიზაციისთვის ბრძოლის მრავალწლიანი გამოცდილება აქვს.

ლაშა როგორც "ქართული ოცნების", ისე მისი წინამორბედი "ნაციონალური მოძრაობის" ხელისუფლების დროს არაერთხელ დააკავეს და დააჯარიმეს. ხელისუფლების ოპონენტი, ჯამში 22 ჯარიმისა და 14 ადმინისტრაციული პატიმრობის შემდეგ, ახლა კიდევ ერთ პატიმრობას ელოდება.

შინაგან საქმეთა სამინისტრო პოლიციის დაუმორჩილებლობისა და შეურაცხყოფისთვის მის დაპატიმრებას ითხოვს. ლაშა ჩხარტიშვილი თავის სასარგებლო გადაწყვეტილებას არ ელოდება, მის საქმეზე გადაწყვეტილება ესტონეთის და ლიეტუვის მიერ სანქცირებულმა მოსამართლე ზვიად ცეკვავამ უნდა გამოიტანოს. ლაშამ ის უკვე გააფრთხილა, რომ არის ერთადერთი მომვლელი მძიმედ ავადმყოფი დედისა, რომლისთვისაც მისი პატიმრობა შეიძლება ფატალურად დასრულდეს.

“სამჯერ მაქვს სტრასბურგის სასამართლო მოგებული - ორჯერ სააკაშვილის და ერთხელ "ოცნების" ხელისუფლებაში ყოფნისას. ამ საქმესაც აუცილებლად მოვიგებ. არც სისტემა შეცვლილა და არც მთავარი პერსონაჟები. ყველაზე მძიმე დანაშაულების მონაწილეები და ყველაზე მძიმე დავალებების შემსრულებლები, იქნება ეს ხარება [ზვიად ხარაზიშვილი, გდდ-ს ხელმძღვანელი] თუ ლევან მურუსიძე, ისევ ადგილზე არიან”, - ამბობს ლაშა. ბოლო შემთხვევა, რომელზეც მან ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში საქართველოს მოუგო, 2019 წელს ეროვნულ ბიბლიოთეკასთან რამდენიმე მარცვალი ლობიოს ჰაერში აყრისთვის დაკავებას შეეხებოდა.

ასევე ნახეთ

„უნიღბოდ ამას ვერ გაბედავდნენ“ - აძლევს კანონი პოლიციას მოქალაქეთა ფიზიკური და სიტყვიერი შეურაცხყოფის უფლებას?

ოფიციალური სტატისტიკით, 2020 წლის შემდეგ თითქმის გაორმაგებულია იმ ადამიანების რაოდენობა, რომლებიც წინასწარი დაკავების იზოლატორში ხვდებიან. გაზრდილია ადმინისტრაციული სამართალდარღვევებისთვის დაკავებულთა რიცხვიც. მხოლოდ 2024 წელს 668 ადამიანმა გაატარა ხუთი დღე იზოლატორში, 639-ს კი 10-დღიანი პატიმრობა მოუწია. 2019 წელს ეს მაჩვენებელი ბევრად დაბალი იყო - 10-დღიანი პატიმრობა მხოლოდ 43-ს ადამიანს ჰქონდა შეფარდებული.

“პოლიციისგან დაცვა გახდა საჭირო, მათ შორის ჩვენთვისაც, ჟურნალისტებისთვისაც. დაუსჯელობის განცდა აქვთ, იციან, რომ თუკი კანონს დაარღვევენ, ამაზე პასუხს არავინ მოსთხოვს”, - გვეუბნება ჟურნალისტი, OC Media-ს ერთ-ერთი დამფუძნებელი და რედაქტორი, ფოტოგრაფი მარიამ ნიკურაძე. ის საპროტესტო აქციებს საქართველოში თითქმის 15 წელია აშუქებს - ბოლო წლებში არაერთხელ დაშავდა პროტესტის გაშუქებისას, დაუზიანდა რამდენიმე კამერაც. ძველ პრობლემებს ბოლო თვეებში ახალი თავის ტკივილი დაემატა - მარიამი აქციებზე ჟურნალისტური საქმიანობისას 4-ჯერ დააჯარიმეს 5 000-5 000 ლარით - პოლიცია გზის გადაკეტვას და დაუმორჩილებლობას ედავება.

ბოლო თვეების განმავლობაში ათობით ჟურნალისტი დაჯარიმდა რუსთაველზე გამართულ აქციებზე ყოფნის გამო - ეს სიახლეა, მედიის წარმომადგენლები ველზე მოწყვლადნი გახდნენ არა მხოლოდ ფიზიკური თავდასხმებისა და ძალადობისგან, არამედ ფულადი ჯარიმებისგან.

სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურში, რომელიც პოლიციელების ჩადენილ დანაშაულებს იძიებს, რადიო თავისუფლებას ვერ ეუბნებიან, ამ დროისთვის რამდენ საქმეს იძიებენ. ამავე სამსახურის 2024 წლის ანგარიშის მიხედვით, მხოლოდ გასულ წელს:

• სამართალდამცავი ორგანოს წარმომადგენლის/საჯარო მოხელის მიერ ჩადენილ სავარაუდო დანაშაულებზე 2 124 შეტყობინება მიიღეს.
• შეტყობინებების 40%-ში მოქალაქეები სამართალდამცველების მხრიდან ძალადობას და არასათანადო მოპყრობას უჩიოდნენ. ძალადობის ადგილად მოქალაქეებმა 400-ზე მეტ შემთხვევაში ქუჩა დაასახელეს.

• სისხლისსამართლებრივი დევნა სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა მხოლოდ 31 სამართალდამცველის მიმართ დაიწყო - ეს ორჯერ ნაკლებია, ვიდრე მოქალაქეების წინააღმდეგ დაწყებული სისხლისსამართლებრივი დევნის მაჩვენებელი.
• სამართალდამცველებიდან, რომელთა წინააღმდეგაც სისხლისსამართლებრივი დევნა დაიწყო სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა, ცხრა იყო შსს-ის დაცვის პოლიციის დეპარტამენტის თანამშრომელი, ექვსი კრიმინალურ პოლიციას წარმოადგენდა, ოთხი - განსაკუთრებულ დავალებათა დეპარტამენტს, სამი - სასაზღვრო პოლიციას.

პოლიციელების მხრიდან გადაცდომებზე სუსტად რეაგირებს გენერალური ინსპექციაც - გამოვლენილი დარღვევის შემდეგ თანამდებობიდან ამ უწყებამ ბოლოს სამართალდამცველი 2018 წელს გადააყენა, 2023 წლის შემდეგ აღარც ჩამოქვეითება არ გამოუყენებია დასჯის მექანიზმად. შემცირებულია ისეთი მსუბუქი სანქციების გამოყენებაც, როგორიცაა სიტყვიერი საყვედური და შენიშვნა.

პოლიციის დანაშაულებს შორის არის არა მხოლოდ აქტიური მოქალაქეების დევნა და შევიწროება, არამედ სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენება, მათ შორის ბავშვების ინტერესების საზიანოდაც.

მაგალითად, სპეციალური საგამოძიებო სამსახური იძიებდა და ამ დრომდე სასამართლოში განიხილება საქმე ზუგდიდის კრიმინალური პოლიციის დეტექტივისა, რომელიც თავისი ნათესავის თხოვნით მივიდა მოქალაქესთან, რომელიც იარაღისა და ნარკოტიკის ჩადების და სიცოცხლის მოსპობის მუქარით აიძულა, ყოფილი მეუღლისთვის მისი არასრულწლოვანი შვილის საზღვარგარეთ გაყვანის უვადო მინდობილობა მიეცა.

“რეალურად საქართველოში პოლიციის რეფორმა როცა გატარდა, ის გატარდა მხოლოდ საპატრულო პოლიციაში - კრიმინალურ პოლიციას, სპეცრაზმს და სხვა ნაწილებს ფუნდამენტური რეფორმა არც შეხებია”, - გვეუბნება ყოფილი სახალხო დამცველი ნინო ლომჯარია; ის განსაკუთრებულ საყურადღებო ახალ ტენდენციად მიიჩნევს სამოქალაქო ტანსაცმელში ჩაცმული პოლიციელების მიერ მოქალაქეების დაკავებას დაუმორჩილებლობისთვის მაშინ, როცა ამ მოქალაქეებისთვის არ არის ცხადი, მას პოლიციელი აჩერებს თუ კრიმინალი.

“იმ ფონზე, როცა უმაღლესი იურიდიული განათლება არ არის პოლიციაში დასაქმების სავალდებულო და აუცილებელი წინაპირობა, განსაკუთრებით პრობლემურია, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტროს აკადემიას არ აქვს პოლიციის საშუალო და უფროს ხელმძღვანელ თანამდებობის პირთა მომზადების/გადამზადების ან კვალიფიკაციის ამაღლების პროფესიული პროგრამები“, - წერდა სახალხო დამცველი 2020 წელს მშვიდობიანი შეკრების თავისუფლების შესახებ მომზადებულ სპეციალურ ანგარიშში.

პოლიციელების ძალადობის და დანაშაულების მატებასთან ერთად მატულობს შინაგან საქმეთა სამინისტროში პრემიები და ფულადი დანამატები.

მხოლოდ 2024 წელს 16 მილიონ ლარზე მეტი გაიცა შსს-ში პრემიების სახით და თითქმის 169 მილიონი დაიხარჯა დანამატებში. ეს თანხა ორჯერ უფრო მეტია, ვიდრე სამი ფრანგული სამაშველო ვერტმფრენის ღირებულება, რომლებიც სახელმწიფომ გუდაურში საბჭოთა სამაშველო ვერტმფრენის კატასტროფის შემდეგ შეიძინა და საქართველოში შოვში მეწყრის ჩამოწოლის შემდეგ ჩამოიყვანა. ამ ორ შემთხვევას 50-ზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა.

შინაგან საქმეთა სამინისტროს ბიუჯეტი, რომელიც 2013 წლის შემდეგ სამჯერ არის გაზრდილი, დიდწილად ხელფასებს ხმარდება და არა სისტემურ განვითარებას - ყველა წლის ბიუჯეტში შრომის ანაზღაურება ბიუჯეტის ნახევარზე მეტია.

რაც არ ჩანს

პოლიციის მხრიდან ქუჩებში გაზრდილი ძალადობების, ცინიზმისა და დამამცირებელი მოპყრობის გარდა, შინაგან საქმეთა სამინისტროში არსებობს “უხილავი პრობლემები”, რომლებიც მნიშვნელოვან ინფორმაციას იძლევა ამ უწყების მუშაობის სტილზე, პრიორიტეტებსა და მიზნებზე.

2017 წლიდან 2024 წლამდე 2 ათასით არის გაზრდილი თანამშრომელთა რაოდენობაც. ბოლო წლების საკანონმდებლო ცვლილებებმა მკვეთრად გაამარტივა პოლიციაში მუშაობის დაწყება - პოლიციის აკადემიაში სავალდებულო სასწავლო კურსების ხანგრძლივობა შემცირდა, სასწავლო მასალა კი გამარტივდა.

პოლიციელთა საბაზისო მომზადების პროგრამა, რომელიც სავალდებულოა ყველასთვის, ვისაც პატრულ-ინსპექტორობა, უბნის ინსპექტორობა ან მართლწესრიგის ოფიცრობა სურს, 2022 წლამდე 5-თვიანი იყო, 2022 წლიდან სასწავლო ვადა თვე-ნახევრამდე შემცირდა, გამომძიებლებს კი მოეხსნათ უმაღლესი იურიდიული განათლების ქონის ვალდებულება.

2024 წელს აკადემიაში გაუქმდა ენების ცენტრი, რომელიც თანამშრომლებს ენების ცოდნის გაუმჯობესებაში ეხმარებოდა, მათ შორის - ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლებს ქართული ენის დახვეწაში. ასევე, ეს სამსახური ამზადებდა პოლიციელებს საერთაშორისო პროექტებისთვის.

“როცა პოლიციელი დატრენინგებულია უცხო ენაში, მას უმარტივებდა როგორც აქ უცხო ქვეყნის მოქალაქეებთან ურთიერთობა, ასევე ეხსნება გზა სხვადასხვა ტრენინგზე და კურსზე საზღვარგარეთ. მე თვითონ გერმანული ვიცოდი პოლიციაში რომ დავიწყე მუშაობა, ინგლისური ამ ცენტრში ვისწავლე და CEPOL-ის [სამართალდამცავთა სწავლების ევროკავშირის სააგენტო] კურსიც აქ გავიარე“, - თქვა 23 იანვარს რადიო თავისუფლების პოდკასტში “2150” პოლიციის აკადემიის ტაქტიკური მომზადების სამსახურის ყოფილმა უფროსმა ინსტრუქტორმა გიორგი გაბახაძემ. მან აკადემია 2024 წლის დეკემბერში დატოვა, თბილისში ხალხმრავალი აქციების მონაწილეებზე პოლიციის მხრიდან სასტიკი ძალადობის ფონზე.

სალომე მამაგულაშვილი, ენების ცენტრის ყოფილი ხელმძღვანელი, თავის თანამშრომლებთან ერთად დღეს სამინისტროს წინააღმდეგ სამართლებრივ დავაშია ჩართული. ეს ცენტრი აკადემიაში 2008 წლიდან არსებობდა და ის ამერიკის საელჩოს დახმარებით და დაფინანსებით შეიქმნა და პროფესიულ განვითარებაში არა მხოლოდ შსს-ს, არამედ სხვა ძალოვანი უწყებების თანამშრომლებსაც ეხმარებოდა.

“პირველ რიგში, შევქმენით ბაზა ათასობით თანამშომლის, რომ დაგვედგინა მათი ინგლისური ენის ცოდნის დონე და ამით აღმოგვეფხვრა მივლინებებში და კონფერენციებზე, უკაცრავად და, *რაკის გასანიავებლად სიარული. რომ გეუბნებიან რომ ინგლისური ვიცი, ღერი ინგლისური არ იცის, მიდის რამდენიმე დღით ან კვირით, ათასები იხარჯება ამაზე ბიუჯეტიდან, ჩამოდის და ორი სიტყვა ვერ ჩამოაქვს იქიდან - ეს რომ აღმოფხვრილიყო, ამის გამო დაინერგა ეს ტესტირებები. წლების განმავლობაში ვაკეთებდით ჩვენ ამას, ძალიან ახლოს ვთანამშრომლობდით CEPOL-თან, იქითაც ვუშვებდით პოლიციელებს, აქეთაც ჩამოგვყვავდა და ძალიან ზუსტად ვარჩევდით იმ ადამიანებს, ვისაც შეეძლოთ ამ კურსების გავლა, საათივით აწყობილი სისტემა იყო”, - ამბობს სალომე მამაგულაშვილი და ამატებს, რომ ენის კურსები, რომლებსაც ისინი მომავალ პოლიციელებს სთავაზობდნენ, დროთა განმავლობაში ნაკლებმნიშვნელოვანი გახდა და ბოლოს ენის ტესტი და ენის სწავლება საერთოდ ამოიღეს დამწყები პოლიციელების მიღების კრიტერიუმებიდანაც და სასწავლო პროგრამიდანაც.

პოლიციის აკადემიაში დამწყები პოლიციელების მოსამზადებელი კურსები ეტაპობრივად მცირდებოდა - თუკი 2022 წლამდე მომავალ პოლიციელებს ოთხთვე-ნახევრიანი სწავლება უნდა გაევლოთ, 2022 წლის შემდეგ ეს ვადა თვე-ნახევრამდე შემცირდა.

“2019 წელს… [აკადემიის რექტორი] მუდმივად კითხულობდა, რად უნდათ ამ ხალხს ინგლისურის კურსები, რისთვის ვიხდით ამხელა თანხებს, ჩვენ ახლა რო ვასწავლით ამათ ინგლისურს, ადგებიან და გადავლენ სხვა სამსახურებში - ვერ ავუხსენი, რომ აკადემიის ბიუჯეტი არ იყო მამამისის დანატოვარი ფული, ეს იყო სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოყოფილი თანხა და იმ მოქალაქეებს, ვინც ამ ბიუჯეტს საკუთარი გადასახადებით ავსებენ, ინგლისურის მცოდნე და გონებაგახსნილი საჯარო მოხელე პოლიციაში დახვდებოდა, თავდაცვის სამინისტროში თუ სადმე სხვაგან, ყველგან მოეწონებოდათ“, - ამბობს სალომე. ცენტრი, რომელსაც ის ბოლო წლებში ხელმძღვანელობდა, აკადემიაში 2008 წელს ამერიკის საელჩოს დახმარებით და დაფინანსებით შეიქმნა.

ენების ცენტრის მსგავსად, პოლიციის აკადემიაში გაუქმებულია ფსიქოლოგთა სამსახურიც - დანაყოფი, რომელიც გარდა ახალი პოლიციელების ფსიქოლოგიური შემოწმებისა, პასუხისმგებელი იყო საერთაშორისო სტანდარტების კომუნიკაციის ჩვევების და პროტოკოლების შემუშავებაზე, ერთვებოდა არასრულწლოვანთა დაკითხვებში.

ექსპერტები და უცხოელი პარტნიორები გამადიდებელი შუშის და სუსის კონტროლის ქვეშ

სამინისტროს საერთაშორისო პროექტებში ჩართული ყოფილი თანამშრომლები რადიო თავისუფლებას უყვებიან, რომ ჯერ კიდევ მანამ, სანამ პოლიციის სისტემაში სტაგნაცია საზოგადოების მხრიდან მსჯელობის საგანი გახდებოდა, სისტემაში ეტაპობრივად რთულდებოდა კომუნიკაცია საერთაშიროსო პარტნიორებსა და ექსპერტებთან.

“როდესაც მე მივედი შინაგან საქმეთა სამინისტროში 2009 წელს, იყო შვიდი თუ რვა საერთაშორისო პროექტი, რომ წამოვედი იყო 34. მოქმედი მინისტრის, ვახტანგ გომელაურის მოსვლის შემდეგ პრობლემა იყო ის, რომ ამ პროექტებს ძალიან სკურპულოზულად განიხილავდნენ, ძალიან შეგნებულად წელავდნენ დროს გადაწყვეტილების მისაღებად და ყველა იმ პროექტიდან, რომელიც გულისხმობდა სოციოლოგიური კვლევის ჩატარებას, ამ კომპონენტს ან იღებდნენ, ან ყველა ეტაპზე ათანხმებდნენ საზოგადოებრივი ურთიერთობების დეპარტამენტთან. ყველა კვლევა, რომელიც დაკავშირებული იყო პოლიციის იმიჯთან, გამოძიების ხარისხთან ან შიდა პროცედურებთან, განწირული იყო”, - უყვება რადიო თავისუფლებას შინაგან საქმეთა სამინისტროს საერთაშორისო ურთიერთობების დეპარტამენტის ყოფილი დირექტორი ეკატერინე მაჭავარიანი, რომელმაც უწყებაში 13 წელი იმუშავა, 2023 წლის მარტამდე.

“რომ გითხრათ, რომ ჩემი იქ ყოფნის დროს რაიმე პროექტი ჩაიშალა ან გაჩერდა, ეგეთი რამე არ მომხდარა, მაგრამ იყო კომპონენტები, რომელიც მიუღებელი იყო სამინისტროსთვის. მაგალითად, სამუშაო შეხვედრა ჟურნალისტების ჩართულობით - არცერთი ფორმატი, სადაც შეიძლება ყოფილიყვნენ სამთავრობო ტელევიზიების გარდა, სხვა მედიასაშუალებების ჟურნალისტებიც, აბსოლუტურად წარმოუდგენელი იყო”, - ამბობს ის.

2025 წლის იანვარში, შინაგან საქმეთა სამინისტროს საიტზე მიმდინარე საერთაშორისო პროექტების ჩამონათვალში მოხვედრილი 35 პროექტიდან 14 დასრულებულია, იმ 21-დან კი, რომლებიც ხანგრძლივობის მიხედვით, კვლავ უნდა მიმდინარეობდეს, 7-ია გასულ, 2024 წელს დაწყებული. თუმცა იმის გათვალისწინებით, რომ როგორც ევროკავშირს, ასევე ამერიკის შეერთებულ შტატებს საქართველოში მთავრობასთან თანამშრომლობა და ერთობლივი პროექტები შეწყვეტილი აქვთ, აჩენს ეჭვს, რომ შსს-ს სია რეალობას ზუსტად არ ასახავს.

საერთაშორისო ურთიერთობის დეპარტამენტი, რომელსაც ეკატერინე ხელმძღვანელობდა, წლების განმავლობაში მხოლოდ მინისტრს ექვემდებარებოდა. მისი მონათხრობის მიხედვით, მას შემდეგ, რაც ვახტანგ გომელაურის მოადგილედ სანდრო დარახველიძე დაინიშნა, სამინისტროს სტრუქტურა იმგვარად შეიცვალა, რომ საგარეო საქმეთა დეპარტამენტი სანდრო დარახველიძის დაქვემდებარებაში შევიდა. დარახველიძე, რომელიც წლების განმავლობაში სასჯელაღსრულების სისტემაში მუშაობდა, შინაგან საქმეთა სამინისტროში მივიდა მთავრობის ადმინისტრაციიდან, სადაც პრემიერ-მინისტრის ადმინისტრაციის ხელმძღვანელის მოადგილე იყო. დღეს სანდრო დარახველიძე ერთ-ერთია სანქცირებულ ქართველ ჩინოვნიკთა შორის.

“რაღაც მომენტში დავალება გაიცა, რომ ყველანაირი შეხვედრა, სადაც არაქართულად მოლაპარაკე ადამიანი მონაწილეობდა, უნდა ყოფილიყო წინასწარ შეთანხმებული ერთი კვირით ადრე - ჩვენს დეპარტამენტს უნდა გაეგზავნა მინისტრის მოადგილისთვის სია შეხვედრების და ბიოგრაფიები ამ ადამიანების, რომლებთანაც ვაპირებდით შეხვედრას. აქ ლაპარაკი არ არის ელჩებზე, ჩვეულებრივ ადმინისტრაციულ თანამშრომლებზე და უცხოელ ექსპერტებზეა ლაპარაკი. მერე ხდებოდა ამ ხალხის გადამოწმება სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურში, მაგალითად, ვინმე აგენტი ხომ არ არის… ყოფილა ისეთი შემთხვევებიც, როცა გვითხრეს რომ ამ კონკრეტულ ადამიანებს არ შეხვდებით - ერთული, მაგრამ ყოფილა.”

"სამინისტროს შესაბამისი დანაყოფის წარმომადგენლების მონაწილეობა სხვადასხვა შეხვედრებში მოიცავს როგორც კალენდრის შეთანხმებას, ასევე გადასაწყვეტი საკითხების წინასწარ გაცნობას და პოზიციების შეჯერებას. აღნიშნული სამუშაო პროცესის ბუნებრივი შემადგენელი ნაწილია და რაც კურატორი მინისტრის მოადგილის პირდაპირ ფუნქცია-მოვალეობას წარმოადგენს. შესაბამისად, აღნიშნული ფუნქცია-მოვალეობა სრულდებოდა ჩემი კურატორ მინისტრის მოადგილედ განსაზღვრამდეც და მას შემდეგაც", - გვიპასუხა სანდრო დარახველიძემ, როცა ვკითხეთ, რატომ გახდა სტრუქტურული ცვლილება საჭირო იმგვარად, რომ მას აეღო კონტროლი ამ სამსახურზე და თვლის თუ არა, რომ ყველა ის ვალდებულება, რომლებიც საერთაშორისო ურთიერთობების დეპარტამენტის თანამშრომლებს დააკისრა, აფერხებდა და ართულებდა დეპარტამენტის მოქნილობას და ეფექტურობას.

კიდევ ერთი პრობლემა, რომელსაც შინაგან საქმეთა სამინისტროს ყოფილი თანამშრომლები ასახელებენ, კვალიფიციური ექსპერტების მოწვევაა. საერთაშორისო პროექტების მართვის სამმართველოს ყოფილი თანამშრომელი, რომელიც ანონიმურობის დაცვით გვესაუბრა, იხსენებს, რომ მის ზემდგომებს სულ ჰქონდათ იმის შიში, ხომ არ შემოიტანდნენ მოწვეული სპეციალისტები პოლიციელების სწავლებაში “პოლიტიკურ სარჩულს.”

“ექსპერტები ჩვენ გვჭირდებოდა როგორც პოლიციელების საპოლიციო ღონისძიებებში გადასამზადებლად, ასევე ისეთ საკითხებზე მათი დატრენინგებისთვის, როგორიცაა ქალთა მიმართ ძალადობა, ადამიანის უფლებები და ასე შემდეგ. საპოლიციო ღონისძიებებში გადასამზადებლად თუ ჩამოდიოდნენ, მაგალითად, ამერიკელი ექსპერტები, ეს ნაკლები პრობლემა იყო, მაგრამ როდესაც საუბარი იყო იმაზე, რომ რომელიმე საერთაშორისო ორგანიზაციას ჰყავდა დაქირავებული ადგილობრივი ექსპერტი, მაგალითად, ადამიანის უფლებების დარგში და ეს ექსპერტი იყო ამავდროულად აქტივისტი, იქ ყოველთვის იყო დამატებითი კითხვები.“

კონტროლდება ყველა სტატუსი და აქტივობა ფეისბუკზე

ყველა ის ადამიანი, რომლებსაც ამ სტატიაზე მუშაობის დროს ველაპარაკეთ და რომლებსაც შინაგან საქმეთა სამინისტროს სხვადასხვა სტრუქტურაში უმუშავიათ, სხვა პრობლემებთან ერთად ასევე საუბრობენ პირადი სოციალური ქსელების კონტროლზეც. მათი მონათხრობის მიხედვით, სტრატეგიული კომუნიკაციის დეპარტამენტი სამინისტროს ყველა სტრუქტურის დეპარტამენტების და სამმართველოების ხელმძღვანელების საერთო ჩათში აგზავნის ლინკებს, მაგალითად, სამინისტროს წარმატებებზე და ისინი ვალდებული იყვნენ, არა მხოლოდ თავად გაეზიარებინათ ეს ლინკი, არამედ თავიანთი ქვეშევრდომებისთვისაც დაევალებინათ იმავეს გაკეთება.

“რაღაცეების დაშეარებას და დალაიქებას დიდ ყურადღებას აქცევდნენ. იცით როგორი მოწოდება იყო, ამ ჩატში ჩავარდება რაღაც ინფორმაცია, რომელიც უნდა გადაუგზავნოთ თქვენს თანამშრომლებს და ეს უნდა დაალაიქონ, დააშეარონ და ა.შ. ამ ინფორმაციის გენერირებას ახდენდა სტრატკომი - შექმნილი იყო, თუ სწორად მახსოვს, დეპარტამენტის დირექტორების ჩატი და იქ აგდებდნენ ამ ნიუსებს. მე არ ვყოფილვარ ამ ჩატში, მაგრამ მომსვლია იქიდან გამოგზავნილი ლინკი ტექსტით, აი, ამის გაზიარებას გვთხოვენ”, - გვიყვება სამინისტროს ყოფილი თანამშრომელი ანონიმურობის დაცვის პირობებით.

“პრეზიდენტის იმპიჩმენტი რომ იყო, მაგ დროს მიბარებს ჩემი სამმართველოს უფროსი, რომელიც მანამდე რამდენიმე წელი ჩემი სტუდენტი იყო და მეუბნება, სალომე, ისევ შენი ფეისბუკსტატუსია პრობლემა, დამისქრინეს და ჩამიგდესო. ეს იყო ჩემთვის შოკი - უნდა წაშალოო, მითხრა. მანამდე პრობლემა გვქონდა ის, რომ გვიგზავნიდნენ ამ თავიანთ სტატუსებს და მოყვება დირექტივა სამი ძახილის ნიშნით, რომ ეს უნდა გაზიარდეს - მე არასოდეს ვაზიარებდი ამ სტატუსებს და ჩემი განყოფილების გოგოებისთვისაც მქონდა ნათქვამი, რომ მე ამ დავალების შესრულებას არ ვაპირებდი.

თუ ამ სტატუსს არ წაშლი, შეიძლება სხვებსაც პრობლემა შეუქმნა, გენ. ინსპექციამ შეიძლება შენ სამუშაო ოთახში, აუდიტორიაში, სადაც ლექციებს ატარებ, შენი კონტროლის მიზნით, ჩამწერი მოწყობილობა დაგიყენოს და მთავარი ის არის, ეგ თუ დაიწყო, ყველა შენი ზემდგომი შარში ვართ, გამოდის, რომ ჩვენ ვერ ვმართავთ სიტუაციასო. საბოლოოდ წავშალე ეს სტატუსი, იმ ხალხისთვის რომ არ შემექმნა საფრთხე, ვინც ჩემთან შემოდიოდა, ოღონდ ვუთხარი, რომ კატეგორიულად არ ვეთანხმებოდი მათ ამ დამოკიდებულებას. ახლაც მახსოვს, სულ სამი სიტყვა იყო ეს სტატუსი, არანაირი შეფასება, არაფერი: “მოიყვანეს, არ მოეწონათ, ვერ გაუშვეს”, სულ ეს იყო”, - ამბობს სალომე მამაგულაშვილი. ხელმძღვანელი, რომელსაც იგი ახსენებს, იოსებ ჭიჭიკაშვილია, პოლიციის პოლკოვნიკი, რომელიც შსს-ში 2007 წლიდან მუშაობს. აკადემიაში 2015-2018 წლებში ის პოლიციელთა გადამზადების და კვალიფიკაციის ამაღლების სამსახურის უფროსი იყო, 2018 წლიდან პროფესიული მომზადების სამმართველოს უფროსი გახდა.

სალომეს მონათხრობის გადასამოწმებლად ჩვენ იოსებ ჭიჭიკაშვილს წერილი მივწერეთ, რომელშიც ვთხოვეთ დაედასტურებინა ან უარეყო თავისი ყოფილი ხელქვეითის მონათხრობი. მას ასევე ვკითხეთ, აკადემიაში რამდენად გავრცელებული პრაქტიკაა თანამშრომლების გამოხატვის თავისუფლების კონტროლი სოციალურ ქსელებში და პირადად რამდენად არის ჩართული ამ პროცესში? მასთან გაგზავნილი წერილი სტატიის გამოქვეყნების დღისთვის უპასუხოდ არის დატოვებული.