Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

ბლოგები

ლაშა ოთხმეზურის ბლოგი
ლაშა ოთხმეზურის ბლოგი

თითქმის ორი თვე გავიდა 28 ნოემბრის შემდეგ. და რა განცდა რჩება კაცს თქვენი შემყურე? ჯეიმს კამერონის ფილმი „ტიტანიკი“ ნანახი გაქვთ? აი, თქვენ გემ „ტიტანიკის“ ორკესტრის მუსიკოსებს მაგონებთ: გემი იძირება, თქვენ კი ერთმანეთში ჩხუბობთ, რომელი პარტიტურა შეასრულოთ ან რომელი იყოს თქვენ შორის პირველი ვიოლინო!

ვაჭარბებ? არ მგონია: ტიტანიკის ორკესტრის ერთ-ერთი ბოლო მაგალითი იყო თქვენ შორის კინკლაობა საპარლამენტო არჩევნების შედეგების საფუძველზე საბიუჯეტო დაფინანსებაზე უარის თქმა-ართქმაზე.

იმის მაგივრად, რომ ტელევიზიის ერთი არხიდან მეორეში იაროთ - და იქ იმსჯელოთ, როგორ პანიკაშია თვითმარქვია მეფე - უკეთესი იქნებოდა, ლეხ ვალენსას მოგონებები გადაგეკითხათ. ამ 600-გვერდიან წიგნში ოცდაათამდე თავია და თუ მთელი წიგნის გადაკითხვის დრო არ გაქვთ, ერთი თავი მაინც წაიკითხეთ, რომლის სათაურია „გაფიცვა“. ამ თავში ლეხ ვალენსა საუბრობს ქვეყნის ნევრალგიური ცენტრების პარალიზების მნიშვნელობაზე დიქტატურასთან ბრძოლაში. იქნებ ამ წიგნმა გაფიქრებინოთ, რომ კარგი იქნებოდა ისეთი საქმის გაკეთება, რომელიც თვითმარქვია მეფეს დიდ უხერხულობას შეუქმნიდა... სულ დასავლეთის ან სამოქალაქო საზოგადოების იმედზე რომ ხართ, არ გიდნათ ერთხელ თქვენც სცადოთ აგურის აგურზე დადება?

ვაჭარბებ? ძალზედ სუბიექტური ვარ? შეიძლება, თუმცა არ დაგავიწყდეთ რა ცოტა ადამიანი გამოვიდა 27 ოქტომბერს გაყალბებული არჩევნების გასაპროტესტებლად. არ გახსოვთ? მაშინ შეგახსენებთ "ტვ პირველის" წამყვან დიანა ტრაპაიძის 29 ნოემბრის კითხვას, რომლითაც ის თქვენ მოგმართავდათ: "არჩევნების შემდეგ არსებობდა ძალიან სერიოზული მიზეზი საპროტესტო ტალღისა, რომელზეც საუბრობდნენ პოლიტიკური პარტიები, რომ ეს არჩევნები არ გამოხატავდა ხალხის ნებას, რომ არის მიტაცებული და ა.შ., და ჩვენ ვხედავდით ძალიან მცირერიცხოვან, გავუსწოროთ თვალი რეალობას, მე მგონი არც მე მიჭირს ეს და არც თქვენ [ვაღიაროთ, რომ] საკმაოდ მცირერიცხოვან აქციებს [ჰქონდა ადგილი] და [ეს მიუხედავად] თხოვნისა, ლიდერების მხრიდან „არიქა გამოდით“. და გუშინ ჩვენ ვნახეთ, მეც იქ ვიყავი რაღაც მომენტში, ხალხი კი არ მოდიოდა აქციაზე, არამედ მორბოდა აქციაზე... ამ ტიპის თვითდინებამ გამახსენა წლევანდელი გაზაფხულის, მარტის აქციები. ეს რას აჩვენებს? რა დაგვანახა ამ პროცესმა?"

საინტერესო კითხვაა არა „ეს რას აჩვენებს? რა დაგვანახა ამ პროცესმა?“ რატომ გამოვიდა 27 ოქტომბერს მცირეოდენი ადამიანი და რატომ მორბოდა უთვალავი ერთი დღის შემდეგ? სხვათა შორის, ამ გამოსვლა-არგამოსვლის მიზეზებზე ბევრი წერდა ჯერ კიდევ გაზაფხულზე. ალბათ არ გემახსოვრებათ, ამიტომ გავიმეორებ: 1. არჩევნებამდე თქვენ ვერ ლაპარაკობდით მომავალზე. თქვენ მაგივრად მომავალზე მხოლოდ ევროპა ლაპარაკობდა და ვინაიდან თქვენ ხვალინდელ დღეზე საუბარი არ ძალგიძთ, არც სხვა იყო ან არის თქვენს იმედად. და თუ თქვენ 26 ოქტომბერს ხმა მოგცათ ხალხმა, დიდწილად იმ მიზეზით, რომ თქვენ იქნებოდით ინსტრუმენტი ევროპის ხელში. იმ ევროპისა, რომელიც საქართველოს მომავალში გაუძღვებოდა. და ამიტომაც მასიური გამოსვლის მიზეზი გახდა არა 26 ოქტომბერს ცესკოს მიერ გამოცხადებული წინასწარი ოფიციალური შედეგები, არამედ 28 ოქტომბრის კობახიძის განცხადება ევროპული სარკმლის დალუქვაზე. 2. ბევრი ასევე ეჭვობდა, რომ თქვენ ჯუზეპე ტომაზი დი ლამპედუზას რომან „ლეოპარდის“ პერსონაჟ ტანკრედ ფალკონერის „ჯადოსნური“ ფორმულის მიხედვით მოქმედებთ. გახსოვთ ალბათ ოპორტუნისტ ფალკონერის ეს ფორმულა: „თუ გვინდა ყველაფერი ისე დარჩეს როგორც დღეს არის, ყველაფერი უნდა შეიცვალოს“. ეს იყო სამოქმედო გეგმა არისტოკრატ ფალკონერისა, რომელიც XIX საუკუნის 60-იანი წლების იტალიაში უერთდება რესპუბლიკულ ძალებს, რათა უკეთ დაიცვას არისტოკრატიული კლასის ანტირესპუბლიკური პრივილეგიები.

„თუ გვინდა ყველაფერი უცვლელი დარჩეს, ყველაფერი უნდა შეიცვალოს“, ეს არის ასევე ის „ჯადოსნური“ ფორმულა, რომლის მიხედვითაც საქართველოში პოლიტიკური ძალები მოქმედებენ ბოლო 35 წლის განმავლობაში და ხარაზიშვილ-მურუსიძის ტანდემი ამის ერთ-ერთი სიმბოლოა დღეს. ასე რომ, თუ ბევრია დარწმუნებულია, რომ არც თქვენ გსურთ დიდად საქართველოს ამ მოჯადოებული წრიდან გამოყვანა, ნუ გიკვირთ. თქვენ დღეს (ისევე, როგორც 1990-იანების თუ 2000-იანების ოპოზიციები), რობერტო როსელინის ენით გვესაუბრებით და გვარწმუნებთ - მერამდენედ უკვე! - რომ ეს „ნულოვანი წელია“. გერმანია, წელი ნულოვანი, გახსოვთ ალბათ ფილმი, რომელიც რობერტო როსელინიმ მეორე მსოფლიო ომის შედეგად გაპარტახებულ ბერლინში გადაიღო. როგორც დღეს, 1945 წელსაც ბევრს სჯეროდა, რომ იყო მომენტი ახლის შესაქმნელად, ახლისა, რომელსაც არაფერი ექნებოდა საერთო ძველთან. Never Again, წარწერა, რომელსაც ამერიკელი ჯარისკაცები დააწერენ ბუხენვალდის საკონცენტრაციო ბანაკის კარიბჭეს 1945 წელს, ზუსტად გამოხატავდა იმ გრძნობას, რომელსაც ბევრი ქართველი ახალგაზრდა იზიარებს დღეს, როცა სტიკერებს აკრავს სასამართლოსა თუ პარლამენტის კედლებზე. ოთხმოცი წლის წინ, ევროპელისთვის Never Again ნიშნავდა, რომ ფერფლისგან შეიძლება ახალი და უკეთესი სამყაროს შექმნა. თუმცა, Never Again-ის ნაცვლად ბონში, მიუნხენში თუ ვენაში, Again და Again გამეორდა. დიახ გამეორდა, რადგან ამ ქალაქებში ნაცისტ ჯალათებს „ყოფილი“ ნაცისტი მოსამართლეები გაასამართლებენ. აი, დაახლოებით ისე, ხვალ რომ მურუსიძემ ხარაზიშვილი გაასამართლოს...

Never Again, ირწმუნებით დღეს თქვენ და ფიცს დებთ, რომ ტანკრედ ფალკონერი არ ხართ. შეიძლება ზოგიერთს თქვენი ფიცის სჯერა კიდეც, მაგრამ დამერწმუნეთ, რომ ბევრს ბოლო აკვირვებს... „ბოლო“ სიჩუმისა იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორ აპირებთ სასამართლო სისტემის, პროკურატურის ან სუს-ის ძირეულ რეფორმირებას.

ლეხ ვალენსას ავტობიოგრაფიული ნაწარმოები ვახსენე... წიგნში კიდევ ერთი აბზაცია, რომელიც თქვენთვის საინტერესო უნდა იყო: „იმ ასაკიდან, როცა ჭადრაკის და განსაკუთრებით შაშის თამაში ვისწავლე, ჩვევა გამიჩნდა, მეტოქის ფიგურებისთვის მეტი ყურადღება მიმექცია, ვიდრე საკუთრისთვის. სვლებს ისე ვაკეთებდი, რომ თვალს არ ვაშორებდი მეტოქის ფიგურებს. ყოველთვის ვაყენებ საკუთარ თავს მეტოქის ადგილას, ვითვალისწინებ მის შესაძლებლობებს, ველოდები მის რეაქციებს, მის სავარაუდო პასუხებს“. ახლა შეეცადეთ, თქვენც თვითმარქვია მეფის მოსასხამი მოირგოთ და იფიქროთ, რისი უფრო ეშინია ან რისი იმედი უფრო აქვს მას. იქნებ აღმოჩნდეს, რომ მარტო დასავლეთის სანქციების იმედად ყოფნა არ ღირს?

„ადამიანები ქმნიან ისტორიას, მაგრამ მათ არ იციან ისტორია, რომელსაც ისინი ქმნიან“... დაწერა კარლ მარქსმა 180 წლის წინ. კარლ მარქსს რომ თანამედროვე საქართველოსათვის თვალი შეევლო, ალბათ დაწერდა, რომ „საქართველოში მხოლოდ სამოქალაქო საზოგადოება ქმნის გაცნობიერებულად ისტორიას“. ასე რომ, ძვირფასო ოპოზიციონერო პოლიტიკოსებო, თუ გსურთ მარქსმა აზრი შეიცვალოს, ლეხ ვალენსას წიგნის კითხვას შეუდექით.

ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება ყოველთვის არ ემთხვეოდეს რედაქციის პოზიციას.

„პირველ რიგში უნდა გადავარჩინოთ ამერიკა, პირველ რიგში ამერიკა უნდა გავხადოთ სტაბილური, პირველ რიგში ამერიკა უნდა ავაყვავოთ, პირველ რიგში ამერიკაზე უნდა ვიფიქროთ, პირველ რიგში ამერიკა უნდა განვადიდოთ, პირველ რიგში ამერიკას უნდა ვეთაყვანოთ!“ - 1920 წლის 10 იანვარს საპრეზიდენტო კანდიდატმა, სენატორმა უორენ ჰარდინგმა, რამდენჯერმე გამოიყენა სლოგანი America First!, რათა დაეგმო პრეზიდენტ ვუდრო უილსონის (1913-1921) საგარეო პოლიტიკა.

როგორც კონგრესში, ისე მოსახლეობაში, ვუდრო უილსონის პოლიტიკა - ამერიკის ჩარევა ევროპის დიდ ომში - მასობრივად იქნა დაგმობილი: „რა სარგებელი მოგვიტანა 1917 წლის აპრილში ევროპაში ჯარების გაგზავნამ? ბრიტანელებისა და ფრანგების გადასარჩენად მობილიზებული იყო ოთხი მილიონი კაცი, ქვეყნის მთელი რესურსები! 116 ათასზე მეტი სამხედრო დავკარგეთ! უილსონმა ხუთი თვე გაატარა პარიზში ვერსალის ხელშეკრულების შესათანხმებლად და ერთა ლიგის, უილსონის ამ ახირების, დასაარსებლად! და რა შედეგები მივიღეთ? ამერიკულ იდეალებს პატივს არ სცემენ - გუშინდელი მოკავშირეები აგრძელებენ თავიანთ იმპერიალისტურ პოლიტიკას! არც მადლიერებას გამოხატავენ და არც ომის დროს აღებული ვალების დაფარვას აპირებენ! არა, შეერთებულმა შტატებმა კიდევ ერთხელ არ უნდა გაყოს თავი ხაფანგში! როგორც ჯორჯ ვაშინგტონმა გვირჩია 1796 წელს, თავი უნდა შევიკავოთ ევროპის ინტრიგებში ჩარევისგან!“

უილსონის შემდეგ, ამერიკის ყველაზე არაიზოლაციონისტი პრეზიდენტი გახლდათ ფრანკლინ რუზველტი (1933-1945). თუმცა უილსონის ამ ყოფილმა მარჯვენა ხელმა, რომელიც საზღვაო ძალების მინისტრის თანაშემწის რანგში მონაწილეობდა პირველ მსოფლიო ომში, საკუთარი საპრეზიდენტო კარიერა დაიწყო როგორც იზოლაციონისტმა. რუზველტი და ჰიტლერი ერთი თვის სხვაობით გახდებიან გერმანიისა და ამერიკის ლიდერები. თუმცა 1933 წელს, დიდი დეპრესიის ფონზე, რუზველტს არ ეცალა ევროპისთვის. რუზველტის პირველი მანდატის პერიოდში კონგრესი მიიღებს მთელ რიგ კანონებს, რომლებსაც „ბოროტი ძალებისათვის“ ხელი უნდა შეეშალა „უცხო ქარიშხალში“ ქვეყნის ჩათრევაში: 1934 წლის კანონი ფედერალურ მთავრობას აუკრძალავს სესხების გაცემას იმ ქვეყნებისთვის, რომლებსაც არ ჰქონდათ დაფარული პირველი მსოფლიო ომის დროს აღებული ვალები. 1935 წლიდან 1937 წლამდე კონგრესი ემბარგოს დააწესებს მეომარი ქვეყნებისთვის იარაღის ან სხვა სამხედრო დანიშნულების მასალის მიყიდვაზე. 1937 წლის 1 მაისს „cash and carry“-ის პროგრამა ფედერალურ მთავრობას საშუალებას მისცემს, მიეყიდათ იარაღი მეომარი ქვეყნებისთვის იმ პირობით, თუ ისინი ნაღდი ფულით გადაიხდიდნენ და თვითონვე გაიტანდნენ იარაღს ამერიკის პორტებიდან.

1937 წლის 5 ოქტომბერს, მას შემდეგ, რაც იაპონელები დაიწყებენ საომარ მოქმედებებს ჩინეთის წინააღმდეგ, რუზველტი შეეცდება თანამემამულეების გაფრთხილებას: „საერთაშორისო ანარქია ანგრევს მშვიდობის საფუძვლებს. აგრესორები კარანტინზე უნდა იყვნენ აყვანილი [...], რათა დავიცვათ მსოფლიო საზოგადოების ჯანმრთელობა დაავადების გავრცელებისგან“. იზოლაციონისტების რეაქცია მყისიერი იქნება: „თავი დაანებეთ მსოფლიო საქმეებში ჩარევას!“. რუზველტი უკან დაიხევს.

1939 წელს ევროპაში დიდი ომი დაიწყება და რუზველტი თავის თანამემამულეებს მოუწოდებს, რომ დარჩნენ „ნეიტრალურები საქმით და არა ფიქრით“... წინ 1940 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები იყო და რუზველტს სიფრთხილე სჭირდებოდა. და მართლაც, 1940 წლის საარჩევნო კამპანიაში რუზველტი დაუღალავად იმეორებდა: „მშვიდობისთვის ვმუშაობ. სიცოცხლის ბოლომდე მხოლოდ მშვიდობისთვის ვიმუშავებ. გპირდებით, რომ ამერიკა არ ჩაერთვება სხვების ომში“.

არჩევნების შემდეგ კიდევ ერთი ნაბიჯი გადაიდგმება. შეერთებული შტატები ბრიტანეთს შესთავაზებს ლენდ-ლიზის პროგრამას, რომლითაც იარაღს და საბრძოლო მასალას მისცემდა ლონდონს სესხის სახით. თუმცა რუზველტი აგრძელებდა ფრთხილ პოლიტიკას: 1941 წლის 17 ოქტომბერს და 1 ნოემბერს, ანუ პერლ-ჰარბორზე იაპონელების თავდასხმამდე, გერმანული წყალქვეშა ნავები მოახდენენ ამერიკული ესკორტის გემების (რომლებსაც ბრიტანეთისთვის იარაღი გადაჰქონდათ), ტორპედირებას, რის შედეგადაც 120-ზე მეტი ამერიკელი მეზღვაური დაიღუპება. რუზველტი ჩათვლის, რომ ეს არ იყო casus belli ამერიკისათვის და რომ საქმე ისევ „სხვების ომთან“ ჰქონდა (საინტერესოა, სხვათა შორის, რა მოხდებოდა, იაპონელები რომ თავს არ დასხმოდნენ ამერიკას, ხოლო ჰიტლერს ომი რომ არ გამოეცხადებინა ამერიკისთვის).

არც მეორე მსოფლიო ომის გამოცდილება შეცვლის ბევრს: მიუხედავად იმ განუზომელი სახეცვლილებისა, რომელიც რუზველტის ამერიკამ განიცადა მეორე მსოფლიო ომის დროს, იზოლაციონიზმი მაინც მყარად დარჩება ქვეყნის გენებში. თვით ნატოს შექმნა - რომელიც ბრიტანელების იდეა იყო - ამერიკელების მიერ აღიქმებოდა როგორც რაღაც დროებითი. პირადად დუაიტ აიზენჰაუერი, ევროპის განმათავისუფლებელი გენერალი, რომელიც თვლიდა რომ სსრკ-ს მიმართ შეკავების პოლიტიკა (containement) უნდა ჩანაცვლებულიყო უკუგდების პოლიტიკით (roll-back), 1952 წელს პრეზიდენტად არჩევის შემდეგ დარწმუნებული იყო, რომ სულ რაღაც ორ წელიწადში მოახერხებდა ევროპიდან ამერიკის ჯარების გაყვანას...

მოგვიანებით განვითარებული მოვლენები მკითხველს კარგად ახსოვს: ევროპის მიერ საკუთარი უსაფრთხოების ამერიკისთვის გადაბარება, ცივი ომის დასასრული, ევროპის ცენტრალურიდან პერიფერიულ სცენაზე გადაბარგება, ძველი კონტინენტის გეოპოლიტიკური ანესთეზია, მისი უუნარობა, იზრუნოს საკუთარ თავდაცვაზე...

ამასობაში კი (2009 წლიდან მოყოლებული), ლიბერალური ინტერნაციონალიზმით გაწბილებული ამერიკა ნელ-ნელა თავის ჩვეულ კალაპოტს უბრუნდებოდა. როგორც 1920 წელს სენატორი უორენ ჰარდინგი განიხილავდა აშშ-ს უილსონის პოლიტიკის მთავარ მსხვერპლად, ასევე თვლის დღევანდელი ტრამპისტი ამერიკას კლინტონისა თუ ბუშის პოლიტიკის მთავარ ხელმოცარულად: „ჩვენ ჩვენი ევროპელი მოკავშირეების მძევლები უფრო ვართ, ვიდრე ჩვენი მტრებისა“. ამიტომაც, სენატორ უორდინგ ჰარდინგის მიერ ასი წლის წინ წარმოთქმული სიტყვა დღესაც ძალიან აქტუალურია ამერიკელებისათვის: America First! ისე, არის ამაში რაიმე საკვირველი?

ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება ყოველთვის არ ემთხვეოდეს რედაქციის პოზიციას.

ჩამოტვირთე მეტი

ბლოგერები

ყველა ბლოგერი
XS
SM
MD
LG